GÖRELE OP. DR. ERGUN ÖZDEMİR DEVLET HASTANESİ

ARALIK, 2018
ÇALIŞAN
HAKLARI VE
GÜVENLİĞİ
UYGULAMALARI
REHBERİ

ÇALIŞAN HAKLARI VE GÜVENLİĞİ
UYGULAMALARI
REHBERİ
Web
https://khgm.saglik.gov.tr
E-Posta
khgm.calisanhak@saglik.gov.tr
Adres
Üniversiteler Mahallesi, Dumlupınar Bulvarı 6001.
Cadde No:9 Çankaya / Ankara /TÜRKİYE
Telefon
+90 312 565 0000
+90 312 565 0001
Hazırlayanlar:
Prof. Dr. Rahmi KILIÇ
Genel Müdür
Uzm. Dr. Mustafa S. KOTANOĞLU
Genel Müdür Yardımcısı
Fatıma ŞAHİN
Daire Başkanı
Olcay KUTLUBAY
1. Hukuk Müşaviri Yardımcısı
Sosyal Hizmet Uzmanı Zübeyir ÜNSAL
Sosyal Hizmet Uzmanı İbrahim YILMAZ
Sağlık Memuru Nizamettin YILDIZ
Hemşire Arzu DOĞANCI
Hemşire Aynur CESUR
Hemşire Canan KAHRAMAN
Sağlık Memuru Sultan AYTAÇ
Ebe Hülya ÖKSÜZ
Bilgisayar İşletmeni Gülay ÇELİK
Misyonumuz
Kamuya sağlık hizmeti verme sorumluluğu içinde, sağlık
hizmetlerinin insan odaklı, hasta ve çalışan memnuniyetini esas alan profesyonel yönetim anlayışıyla sunmak,
verimliliği ve hizmet kalitesini sürekli geliştirmek ve iyi
uygulama örneklerini yaygınlaştırmak.
Vizyonumuz
Sağlık hizmetlerinin etkin ve verimli bir şekilde sunuldu-
ğu uluslararası alanda referans gösterilen güvenilir,
saygın ve öncü bir kurum olmak.
ÖNSÖZ
Sağlık çalışanlarımızın güvenli ortamlarda ve yüksek motivasyonla çalışmasının sağlanması Bakanlığımızın temel hedeflerindendir. Bu çerçevede, sağlık çalışanlarının haklarına ve güvenliğine yönelik düzenlemeler yapılmıştır. Çalışma ortamından kaynaklanan risklerin bertaraf edilmesi, gü-
venli sağlık hizmetinin sağlanması ve iletişim konularını da kapsayacak
şekilde risk değerlendirmeleri yapılarak gerekli tedbirlerin alınması, beyaz
kod uygulamasına geçilmesi, çalışan hakları ve güvenliği birimlerinin kurulması, çalışanlara hizmet içi eğitim verilmesi, hasta ve hasta yakınlarının
bilgilendirilmesi ve hukuki yardım hususlarında mevzuat düzenlemeleri
yapılmıştır.
Kamu Hastanelerimizde çalışan hakları ve güvenliği birimlerinin
görev tanımlarının revize edilerek etkinliğinin artırılması ve çalışanları-
mıza yol göstermesi amacı ile hazırlanan Rehberin, Çalışan güvenliğinin
ve memnuniyetinin artırılmasında faydalı bir kaynak olmasını diliyorum…
Prof. Dr. Rahmi KILIÇ
Genel Müdür
SUNUŞ
Kamu Hastaneleri Genel Müdürlüğü Hizmet Birimleri ve Görevleri
Hakkında Yönerge kapsamında; sağlık tesislerinde hasta hakları ve çalışan
güvenliği uygulamalarının yürütülmesini sağlamak, tıbbi sosyal hizmet uygulamalarını takip etmek, hasta ve çalışan memnuniyeti konularında Kamu
Hastaneleri Genel Müdürlüğünü temsil etmek, iş sağlığı ve güvenliği mevzuatı gereğince iş ve işlemleri yürütmek, sağlık kuruluşlarında engelli hizmetlerine yönelik uygulamaların mevzuata göre yürütülmesini sağlamak
Hasta Çalışan Hakları ve Güvenliği Dairesi Başkanlığı görevleri kapsamındadır.
Sağlık çalışanlarının güvenli bir ortamda hizmet vermelerinin temini
hâlinde, sağlık personelinin işi benimseme bakımından motivasyonunun
yükseleceği ve bunun da iş verimini artıracağı açıktır. Sağlık hizmetini etkin
bir şekilde vermek üzere büyük bir özveriyle çalışan sağlık personelimize
karşı istenilmeyen sözlü ve fiili davranışları önlemek ve çalışanların motivasyonlarının yüksek tutmak için hukukî ve idarî tedbirler Bakanlığımızca
alınmaktadır.
Daire Başkanlığı olarak hazırlamış olduğumuz bu rehber ile var olan
mevzuat ve prosedürün özet haline getirilerek ulaşılabilir ve etkin bir kaynak sağlanması amaçlanmıştır. Bununla birlikte rehber, değerli sağlık çalı-
şanlarımızın geri bildirim ve önerilerine açıktır. Sağlık tesislerimize yol göstermesi ve çalışanlarımıza katkı sağlaması dileğiyle…
Hasta, Çalışan Hakları ve Güvenliği Daire Başkanlığı
İÇİNDEKİLER
1. GİRİŞ..........................................................................................................1
1.1 Genel Bilgiler.............................................................................................3
2. İŞLEYİŞ TALİMATLARI.......................................................................5
3. ÇALIŞAN HAKLARI VE GÜVENLİĞİ PROSEDÜRÜ.....................18
3.1. Hasta Çalışan Hakları ve Güvenliği Birimlerinin Kurulması................18
3.2. Uyum Programı......................................................................................20
3.3. Çalışan Motivasyonu.............................................................................22
3.4. Çalışan Motivasyonu Verileri................................................................24
3.5. Hastane Verimlilik Yerinde Değerlendirme Rehberi............................26
3.6. Hastane Sağlıkta Kalite Standartları......................................................27
4. MEVZUAT...............................................................................................29
4.1. 3359 Sayılı Sağlık Hizmetleri Temel Kanunu….………………...........29
4.2. Hasta ve Çalışan Güvenliğinin Sağlanmasına Dair Yönetmelik............30
4.3. İçişleri Bakanlığının 2012/22 Sayılı Sağlık Çalışanlarına Karşı İşlenen
Suçların Soruşturulması Genelgesi................................................................34
4.4. Sağlık Bakanlığı Personeline Karşı İşlenen Suçlar Nedeniyle Yapılacak
Hukuki Yardımın Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik...........................36
İÇİNDEKİLER
4.5. Sağlık Bakanlığının 2012/23 Sayılı Çalışan Güvenliğinin Sağlanması
Genelgesi........................................................................................................40
4.6. Sağlık Bakanlığının 2016/3 Sayılı Hukuki Yardım ve Beyaz Kod Uygulaması Genelgesi.............................................................................................45
4.7. İlgili Diğer Mevzuat……………………………………………………52
EK 1-Olay Tutanağı........................................................................................53
EK 2-Beyaz Kod Ön Bilgilendirme Formu....................................................54
EK 3-Hukuki Yardım Talep Formu................................................................57
EK 4-İhbar Formu..........................................................................................58
EK 5-Kişisel Veri Paylaşımı Bilgilendirme Formu........................................59
EK 6-Tebligatın Vekile Yapılması Formu.....................................................60
FORM 1-Çalışan Hakları ve Güvenliği Birimi Psikososyal Destek Talep Formu..61
FORM 2-Çalışan Hakları ve Güvenliği Birimi Talep ve Öneri Formu.........62
FORM 3-Tebliğ Tebellüğ Belgesi.................................................................63
RESİM 1-Verimlilik Web Uygulaması Giriş Ekranı.....................................64
RESİM 2-Verimlililk İstatistik Modülü.........................................................65
1
1. GİRİŞ
Genel Müdürlüğümüz tarafından gerçekleştirilen Verimlilik
Uygulamaları Bölgesel Bilgilendirme Toplantıları kapsamında
çalışan hakları ve güvenliğine yönelik 76 ilin çalışan hakları ve
güvenliği birimleri (ÇHGB) ile mevcut durum, sorun ve beklentiler
hakkında görüşlerini belirtmek üzere, değerlendirme toplantıları
yapılmıştır. Toplantılarda şiddete yönelik ülke ve bölge ortalamaları
alınarak; şiddetin türüne, birimine, nedenine, saatine, şiddete uğrayan çalışanın unvanına göre Beyaz Kod analizleri yapılmıştır.
Yapılan analizler kapsamında mahkeme kararları konusunda da
çalışan hakları ve güvenliği çalışanlarına bilgilendirmelerde bulunulmuştur. Şiddetin önlenmesine yönelik kök neden analizi çalışmalarına dikkat çekilmiştir. Bununla birlikte bölgesel toplantılarda il
sağlık müdürlükleri ve sağlık tesislerinde çalışan hakları ve güvenliği alanında çalışan birim amiri/sorumlusu ve çalışanlarından alınan
geri bildirimlerde; yazışma, raporlama, bildirim, Beyaz Kod Web
Arayüzü işleyişi gibi konularda bilgilendirme ihtiyacı gündeme
gelmiştir.
Verimlilik Uygulamaları Bölgesel Bilgilendirme Toplantıları
kapsamında yapılan geri bildirimler neticesinde görev tanımları,
uygulamalar ve yeni yaklaşımların yer alacağı bir rehberin
oluşturulması ihtiyacı hasıl olmuştur. Bu çerçevede; Kamu Hastaneleri Genel Müdürü Prof. Dr. Rahmi KILIÇ tarafından
koordine edilen “Çalışan Hakları ve Güvenliği Birimleri
Çalıştayı” 28 Kasım 2018 tarihinde Sağlık Bakanlığı Bilkent Yerleşkesi 3-5-6 no’lu konferans salonlarında gerçekleştirilmiştir.
2
Çalıştay öncesinde çalıştaya katılım sağlayacak Bakanlık
merkez ve taşra teşkilatı temsilcilerinin belirlenmesi, katılımcı listelerinin ve organizasyonun hazırlanması, gerekli onayların alınarak,
resmi yazışmaların yapılması ve çalıştay programının oluşturulması
aşamalarından oluşan hazırlık süreci tamamlanmış ve tüm katılımcı-
ların katkılarıyla başarılı bir çalıştay gerçekleştirilmiştir.
Söz konusu Çalıştay; Bakanlığımız Konferans Salonunda
Çalışan Hakları ve Güvenliği Birimlerinin Yapısı, Görev Tanımı
ve İşleyişi, Beyaz Kod Uygulaması Etkinliğinin Artırılması ve
Çözüm Önerileri, Şiddete Maruz Kalan Sağlık Çalışanına Yönelik Alınan Önlemler/Emniyet ve Güvenlik Hizmetlerine Yönelik
Önlemler/Topluma Yönelik Önlemler/Eğitime Yönelik Önlemlerin tartışıldığı 3 ayrı salonda her bir konu 3 oturum şeklinde gerçekleştirilmiştir.
Sağlık Bakanlığı Kamu Hastaneleri Genel Müdürlüğünden;
Hasta Çalışan Hakları ve Güvenliği Dairesi Başkanlığı, Verimlilik
ve Kalite Uygulamaları Dairesi, Hukuk ve Mevzuat Dairesi, İdari
Hizmetler ve İletişim Yönetimi Dairesi, Sağlık Hizmetleri Genel
Müdürlüğü Hasta ve Çalışan Hakları Dairesi, Sağlık Bilgi Sistemleri
Genel Müdürlüğü, Sağlığın Geliştirilmesi Genel Müdürlüğü Sağlık
İletişimi Dairesi Başkanlığı, Sağlık Bakanlığı Hukuk Müşavirliği ve
İstanbul, Ankara, İzmir, Bursa ve Antalya İl Sağlık Müdürlükleri
çalışanları, şiddet olayının en fazla yaşandığı hastanelerin çalışanları
ve şiddete maruz kalan sağlık çalışanlarının katılımı ile başarılı bir
şekilde sonuçlandırılmıştır.
3
1.1. Genel Bilgiler
Sağlık Bakanlığı’nın 29.04.2009 tarihli mülga “Sağlık Kurum ve Kuruluşlarında Hasta ve Çalışan Güvenliğinin Sağlanması ve
Korunmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Tebliğ” ve
06.04.2011 tarihli ve 28277 sayılı “Hasta ve Çalışan Güvenliğinin
Sağlanmasına Dair Yönetmelik” hükümleri gereğince; sağlık tesislerimizde çalışan hakları ve güvenliği konularında çalışmalar başlamıştır. Çalışanların zarar görme risklerinin azaltılması, riskli alanlarda çalışanlara yönelik gerekli önlemlerin alınması, fiziksel şiddete
maruz kalınma risklerinin azaltılması, kesici delici alet yaralanması-
na yönelik risklerin azaltılması, kan ve vücut sıvılarıyla bulaşma
risklerinin azaltılması ve sağlık tarama programının hazırlanması,
takibi işlemleri yürütülmektedir.
Ayrıca, hastane ile ağız ve diş sağlığı merkezlerinde bir baş-
hekim yardımcısının doğrudan takip edeceği “Çalışan Hakları ve
Güvenliği Birimleri” kurulması ve bağlı birimlerdeki çalışan hakları
ve güvenliğine ilişkin iş ve işlemlerini yürütmek üzere il sağlık mü-
dürlüklerinde de bir müdür yardımcısının doğrudan takibinde aynı
birimler kurulması 2012/23 sayılı Çalışan Güvenliğinin Sağlanması
Genelgesi ile birlikte talimatlandırılmıştı.
Bakanlık Makamının 07.11.2017 tarih ve 51275 sayılı Olur
yazısı ile yürürlüğe giren Sağlık Bakanlığı Taşra Teşkilatı Kadro
Standartları ile Çalışma Usul ve Esaslarına Dair Yönerge eki; Ek-III
Birim Dağılım Cetveli dikkate alınarak İl Sağlık Müdürlüğü Kamu
Hastaneleri Hizmetleri Başkanlığı bünyesinde Hasta Çalışan Hakları
ve Güvenliği Birimlerinin kurulması ve işleyişin tamamlanması cihetiyle Kamu Hastaneleri Genel Müdürlüğü 17.04.2018 tarihli ve
87307621-419-621 sayılı yazısı ile ilgili birimlerin kurulması talimatı verilmiştir. İl sağlık müdürlüklerinde oluşturulan hasta çalışan
hakları ve güvenliği birimleri aracılığıyla, il genelinde Bakanlık politikaları çerçevesinde hasta hakları ile hasta ve çalışan güvenliğine
yönelik çalışmalar yaparak, hasta ve çalışan memnuniyeti ile hastaların sosyal ihtiyaçlarına yönelik hizmetler yürütülecektir.
4
Bu kapsamda;
Çalışan hakları ve güvenliği birimlerinin ihtiyacı doğrultusunda gerekli personelin istihdamını sağlamak üzere planlama yapmak, personel ihtiyacının giderilememesi halinde personel alım politikaları doğrultusunda talepte bulunarak ihtiyacın karşılanmasını sağlamak, sağlık tesislerinde çalışan hakları
ve güvenliği birimlerinin kurulmasını sağlamak,
Kamu sağlık tesislerinde çalışan hakları ve güvenliği
uygulamalarının takibini sağlamak, sağlık tesislerinde var olan
ve yeni kurulacak çalışan hakları ve güvenliği birimlerinin faaliyetlerini izlemek ve değerlendirmek,
Birimlerin uygulama alanlarına ilişkin sorunların çözü-
mü ve birimlerin etkinliğinin artırılması amacıyla planlamalar
yapmak,
Hastane çalışanlarının çalışan hakları ve güvenliği uygulamalarına ilişkin eğitim faaliyetlerini izlemek/yürütmek,
Birimlerin kayıt ve istatistiklerini kontrol etmek,
Birimlerin faaliyetlerine ilişkin denetimleri yapmak ve
raporlamak il sağlık müdürlüğü kamu hastaneleri hizmetleri başkanlığı hasta çalışan hakları ve güvenliği birimlerinin
görev ve sorumluluğudur.
5
2. İŞLEYİŞ TALİMATLARI
2.1.Çalışan hakları ve güvenliği birimlerinin (ÇHGB) çalışanların kolay ulaşabileceği, müstakil birimler olarak
düzenlenmesi sağlanmalıdır.
Birim tüm sağlık personelinin kolay ulaşılabileceği bir alanda olmalıdır.
Fiziki yeterliliği bulunan hastanelerde birim müstakil olmalıdır.
Müstakil odası bulunmayan birimler, sağlık çalışanı ile yapacağı görüşmeleri öncelikle uygun görüşme odalarında
yapmalı, bunun mümkün olmaması durumunda görüşme
esnasında mahremiyete özen gösterilerek birim dışındaki
hasta ve sağlık çalışanlarının görüşmeye şahit olmaması
sağlanmalıdır.
Şehir Hastaneleri ve büyük hastanelerde birim merkezi
alanda kurulmalı, gerekiyorsa kulelerde/uzak yapılarda da
irtibat bürosu planlanmalıdır. Planlama yapılırken; mevcut
Beyaz Kod başvuruları, personel sayısı, yatak sayısı, acil
servis ve poliklinik hasta sayısı ve hastanenin fiziki büyüklüğüne bakılarak karar verilmelidir.
2.2. Çalışan Güvenliğinin Sağlanması Genelgesine uygun
olarak gerekli teknik donanım oluşturulmalıdır.
İnternet bağlantılı bilgisayar,
Yazıcı ve tarayıcı,
Dış hatta açık telefon,
Uygun oturma alanı,
Uygun görüşme odası sağlanmalıdır.
6
2.3. Hastane çalışan hakları ve güvenliği birim personeli
Çalışan Güvenliğinin Sağlanması Genelgesi hükümlerine
göre belirlenmelidir.
 Birim; Başhekim/Başhekim Yardımcısı ve ÇHGB Birim
Sorumlusu/birim çalışanı şeklinde hiyerarşik olarak yapı-
lanmalıdır.
 Birimde tercihen sosyal hizmet uzmanı, psikolog veya
halkla ilişkiler uzmanı hastane başhekim onayı ile birim
sorumlusu olarak görevlendirilmelidir. Birim amiri, birim
sorumlusu ve birim çalışanı olarak görevlendirilen personelin isim ve iletişim bilgilerinin il sağlık müdürlüğü kamu
hastaneleri hizmetleri başkanlıklarına gönderilmesi ve il
sağlık müdürlükleri tarafından bilgilerin güncellenerek ve
sağlık tesisi bazında konsolide edilerek Kamu Hastaneleri
Genel Müdürlüğü Hasta Çalışan Hakları ve Güvenliği Dairesine gönderilmesi sağlanmalıdır.
 Hastanenin büyüklüğüne, Beyaz Kod bildirim sayısı ve açı-
lacak olan irtibat bürolarının sayısına göre uygun nitelikte
ve sayıda personel görevlendirilmelidir.
2.4. İl sağlık müdürlüğü kamu hastaneleri hizmetleri baş-
kanlığı bünyesinde hasta çalışan hakları ve güvenliği birimleri kurulmalıdır.
Birimin görevleri;
Çalışan hakları ve güvenliği birimlerinin ihtiyacı doğrultusunda gerekli personelin istihdamını sağlamak üzere planlama yapmak, personel ihtiyacının giderilememesi halinde
personel alım politikaları doğrultusunda talepte bulunarak
ihtiyacın karşılanmasını sağlamak, sağlık tesislerinde çalı-
şan hakları ve güvenliği birimlerinin kurulmasını sağlamak,
Kamu sağlık tesislerinde çalışan hakları ve güvenliği uygulamalarının takibini sağlamak, sağlık tesislerinde var olan
ve yeni kurulacak çalışan hakları ve güvenliği birimlerinin
faaliyetlerini izlemek ve değerlendirmek,
Birimlerin uygulama alanlarına ilişkin sorunların çözümü
ve birimlerin etkinliğinin artırılması amacıyla planlamalar
yapmak,
7
Hastane çalışanlarının çalışan hakları ve güvenliği uygulamalarına ilişkin eğitim faaliyetlerini izlemek/yürütmek,
Birimlerin kayıt ve istatistiklerini kontrol etmek,
Birimlerin faaliyetlerine ilişkin denetimleri yapmak ve raporlamak.
2.5. Çalışan hakları ve güvenliği birim sorumlusu ayrıca
hasta hakları birim sorumlusu olarak görevlendirilmemelidir.
Sağlık tesislerimizde aynı çalışanın hasta hakları biriminde
ve çalışan hakları ve güvenliği biriminde sorumlu olması;
uygulama ve etik açıdan sorunlara sebebiyet verdiğinden/
vereceğinden birimlerde farklı personellerin görevlendirilmesi sağlanmalıdır.
2.6. Çalışan hakları ve güvenliği birimi tarafından şiddet
mağduru personelin psiko-sosyal destek isteyip istemedi-
ği kayıt altına alınmalı ve isteyen personel için uygun psikososyal destek müdahalesi oluşturulmalıdır.
Birimde sosyal hizmet uzmanı ve/veya psikolog görevli
olması halinde şiddet mağduru sağlık çalışanının talebiyle
psikososyal destek verilmelidir. Psikososyal müdahale ile
sağlık tesisi ve il sağlık müdürlüğünün mağdur çalışanın
yanında olduğunun gösterileceği, adli süreçte ücretsiz hukuki yardım verileceği, çalışanın yalnız ve tek başına bırakılmayacağı, kendini güvende hissedeceği süreç ifade edilmelidir.
Psikososyal destek; şiddet mağduru personelin görev yaptı-
ğı sağlık tesisinin çalışan hakları ve güvenliği birimince,
psikiyatri klinikleri/polikliniklerince, sağlık tesisi psikolo-
ğu tarafından, tıbbi sosyal hizmet birimince bunların mümkün olmaması durumunda sağlık tesisi yönetimi ve il sağlık
müdürlüğü koordinasyonunda süreç yönetilmelidir.
Çalışan Hakları ve Güvenliği Birimi Psikososyal Destek
Talep Formu (Form 1)
8
2.7. 7151 sayılı Sağlıkla İlgili Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 21. Maddesi hükümleri gereğince 3359 sayılı Sağ-
lık Hizmetleri Temel Kanununa Ek 12. Maddesine sağlık
çalışanlarının ifadelerinin iş yerlerinde alınması ve adli
süreci kapsayan fıkra eklenmiştir.
3359 sayılı Sağlık Hizmetleri Temel Kanunu gereğince şiddete uğrayan sağlık personelinin ifadelerinin sağlık tesisinde alınması amacıyla sağlık tesisi idaresince uygun oda
planlanmalıdır. Belirlenen odada şüphelinin ifade vermemesine dikkat edilmelidir.
2.8. Şiddete maruz kalan ve Beyaz Kod süreci başlatılan
sağlık çalışanlarının iş göremezlik, istirahat, hastaneye
yatış durumlarında mali hak kaybına uğramamasına
özen gösterilmelidir.
Ek ödeme ve performans sisteminde yer alan ödül uygulaması şiddet mağduru sağlık çalışanının mali hak kaybına
uğramaması için hastane idaresi inisiyatifiyle uygulanabilmelidir. Bu kapsamdaki personel için birimden sorumlu
başhekim yardımcısı tarafından hastane yönetimine öneri
ve tavsiyelerde bulunulur.
2.9. Birimler çalışanın hakları ve güvenliği boyutuyla da
görev yapmalıdır.
 Çalışan hakları ve güvenliği birimleri, çalışanların çalışan
hakları ve güvenliğine yönelik talep ve şikâyetlerini kabul
edecek, bu başvuruları değerlendirerek raporlayacak, gerekli düzeltici/önleyici faaliyetlerin başlatılmasını sağlayarak talep sahibine geri bildirimde bulunacaktır.
 Birim, çalışan hakları ve güvenliğine yönelik uygulamaları
yakından takip edecek olup aylık olarak başhekimliğe rapor
sunacaktır.
 Çalışan Hakları ve Güvenliği Birimi Talep ve Öneri Formu
(Form 2)
9
2.10. Birden fazla kampüste hizmet veren (Semt Poliklini-
ği, TRSM, ÇİM, AMATEM vb.) sağlık tesislerinde iş ve
işlemlerin tesis edilmesi süreci belirlenmelidir.
Bağlı Poliklinik/Ünite/Birimler belirlenmelidir.
Bu alanda görev alacak irtibat kişisi (poliklinik sorumlusu,
idari sorumlu vb.) belirlenmelidir.
İrtibat kişisi olarak görevlendirilen personel, birim sorumlusu tarafından çalışan hakları ve güvenliği kapsamında bilgilendirilmelidir.
İrtibat kişisi gizlilik ilkelerine riayet ederek en kısa sürede
formları ÇHGB’ye ulaştırmalıdır. (Olay Tutanağı Formu,
Hukuki Yardım Talep Formu, İhbar Formu, Kişisel Veri
Paylaşım Onam Formu)
2.11. Çalışan hakları ve güvenliği birimleri sağlık tesisine
başlayan personelin uyum programında aktif görev almalıdır.
Sağlık tesislerinde göreve yeni başlayan (mecburi hizmet,
açıktan atama, eş durumu, sağlık mazereti, tayin vb.) sağlık
personelinin görev yapacağı il/ilçe ve sağlık tesisinde uyum
sürecini kolaylaştırmak, çalışma motivasyonunu ve hizmet
sunumunun kalitesini artırmak ve kültürel farklardan kaynaklanan iletişim sorunlarının yaşanması önlenerek sağlık
çalışanına yönelik şiddetin en aza indirilmesini sağlamak
amacıyla hastane idaresi tarafından koordine edilen uyum
programı sürecine aktif katılım sağlamalıdır. (Kamu Hastaneleri Genel Müdürlüğü’nün Uyum Programı konulu yazı-
sı)
10
2.12. KHGM motivasyon konulu yazısı başhekimlik ile
birlikte çalışan hakları ve güvenliği birimi tarafından takip edilmelidir.
Sağlık kuruluşlarında çalışanların iş-yaşam kalitesinin ve
motivasyon düzeylerinin yüksek olması sağlık hizmeti sunumunda verimliliğin artırılması açısından önemlidir. Çalı-
şanların memnuniyet düzeylerinin yükseltilmesine yönelik
çalışmalar tüm sağlık tesislerinde başlatılmış olup, hastane
idaresi tarafından koordine edilen çalışan motivasyonu sü-
recinde çalışan hakları ve güvenliği birimleri aktif katılım
sağlamalıdır.
2.13. Çalışan hakları ve güvenliğine yönelik eğitimler
güncellenmeli ve düzenli olarak gerçekleştirilmelidir.
Çalışan hakları ve güvenliği kapsamında hekimlere verilecek olan eğitimler, öncelikle çalışan hakları ve güvenliğinden sorumlu başhekim yardımcısı/birim sorumlusu tarafından verilmelidir.
Beyaz Kod ve hukuki süreci kapsayan eğitimlerde il koordinatöründen (avukat) yardım alınmalıdır.
Eğitim modülünün güncellenmesi ve il sağlık müdürlükleri
aracılığıyla eğitimlerin koordine edilmesi sağlanmalıdır.
Belirlenen farklı eğitim başlıklarına uygun eğitimci belirlenmelidir. İlgili (hukuk, eğitim, psikoloji, sosyal hizmet
vb) alanda kurum içi ve kurum dışı eğitimcilerden yararlanılabilir.
2.14. Çalışan hakları ve güvenliği birimleri mobbing konusunda görev almalıdır.
Tüm personele mobbing konusunda eğitim verilmelidir.
Birim, mobbing konusunda danışma ve yönlendirme görevini yerine getirmelidir.
11
2.15. Çalışan hakları ve güvenliği birimleri, güvenlik kameralarının yerleştirilmesi ve görüntülerin muhafazası
konularında görüş bildirmelidir.
Şiddetin en fazla yaşandığı alanlar belirlenerek sesli ve/
veya görüntülü güvenlik kamera kaydı alınmalıdır.
Sesli ve görüntülü kayıt alındığı uygun alanlarda ilan edilmelidir.
Görüntüler en az 2 ay süre ile saklanmalı, Beyaz Kod vakalarında derhal yedeği alınmalı ve yedekler en az 1 yıl süre
ile saklanmalıdır.
Güvenlik kameraları, hastaların muayene edilmeleri veya
girişimsel işlemleri sırasında mahremiyetlerini ihlal etmeyecek şekilde konumlandırılmalıdır.
Güvenlik kameraları çalışıp çalışmadığı ve yönünün doğru
olup olmadığı konularında rutin olarak kontrol edilmelidir.
2.16. İl sağlık müdürlüğü ve hastane web sayfalarında
çalışan hakları ve güvenliğine yönelik içeriklerin yer alması sağlanmalıdır.
Hastane web sayfalarında çalışan hakları ve güvenliğine
yönelik içerik hazırlanmalıdır.
İçerik içerisinde mevzuat ve prosedür hakkında bilgi verilmelidir.
Kişisel verilerin korunması ilkeleri kapsamına uyarak örnek mahkeme kararları konulabilir.
Sık sorulan sorular kapsamında bilgi havuzu hazırlanarak
yayınlanmalıdır.
Örnek afiş, broşür ve uygulamalar yer almalıdır.
2.17. Duruşmaya katılacak olan mağdur çalışan ve şahitlik yapacak olan çalışan idari izinli sayılmalı ve mahkemeye ulaşım konusunda idare tarafından kolaylık sağlanmalıdır.
Duruşmaya mağdur ve tanık olarak çağrılan sağlık çalışanları çalışan hakları ve güvenliğinden sorumlu idari amire
bilgi vererek idari izinli sayılmalıdır.
Duruşmaya gidecek olan sağlık çalışanları mümkün olması
halinde hastane aracı ile gönderilebilir.
12
2.18. Sürekli işçi kadrolarında çalışan personelin eğitimlerinin güncellenerek verilmesi sağlanmalıdır.
Sürekli işçi kadrolarına geçiş yapan personelin tamamının
çalışan hakları ve güvenliği Beyaz Kod eğitimi alması sağ-
lanmalıdır.
Mevzuat eğitimi (5188 sayılı Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanun, Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair
Kanunun Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik, Çalışan
Güvenliğinin Sağlanması Genelgesi vb.) verilmelidir.
İletişim, çatışma yönetimi, mobbing eğitimleri verilmelidir.
2.19. Kök-neden analizi yapılarak şiddet nedenleri yerinde değerlendirilmeli ve düzeltici önleyici faaliyetler başlatılmalıdır.
Şiddet olayının Beyaz Kod sistemine girişi yapılırken şiddet
nedeni doğru belirlenmeli, buna göre girişi sağlanmalıdır.
Çalışan hakları ve güvenliği birimi her Beyaz Kod vakasını
değerlendirmeli ve nedeni konusunda çalışma yapmalıdır.
Şiddetin nedeni saptanarak bertaraf edilmesi yönünde hastane yönetimine rapor sunulmalıdır.
Şiddete neden olan durumlar belirlenerek, çalışan eğitimlerinde nedene yönelik eğitimler verilmelidir.
2.20. Son bir yıl içerisinde birden fazla şiddete maruz kalan sağlık çalışanları tespit edilmeli, gerekli tedbirler alınmalıdır.
 Son bir yıl içerisinde birden fazla şiddete uğrayan çalışanlar tespit edilmelidir.
 Beyaz Kod şiddet bildirimleri incelenmeli ve olayların kök
nedeni ortaya konmalıdır.
Şiddet olayının nedenleri personelden kaynaklanan ve personelden kaynaklanmayan olarak tasnif edilmelidir. Personelin tutum ve davranışlarından kaynaklanan bildirimler
için personele yönelik eğitim ve talimatlar belirlenmelidir.
Personelden kaynaklanmayan bildirimler için kuruma özgü
tedbirler (Güvenlik önlemi, personel eksikliğinin giderilmesi, teknik ve teknolojik altyapının iyileştirilmesi vb.) alınmalıdır.
13
2.21. Beyaz Kod sürecinde adli merciler tarafından mağ-
dur personele yapılan tüm tebligatların sağlık tesisi çalı-
şan hakları ve güvenliği birimince il koordinatörlüğüne
iletilmesi konusunda bilgilendirme yapılması sağlanmalı-
dır.
Şiddete uğrayan personele yapılan adli tebligatların il koordinatörlüğüne bildirilmesi konusunda bilgilendirme yapılmalıdır.
Bilgilendirme yapıldığına dair tebliğ-tebellüğ belgesi hazırlanmalı ve imza altına alınmalıdır.
Birime ulaşan tebligatlar en kısa sürede Beyaz Kod il koordinatörlüğüne iletilmelidir.
Tebliğ Tebellüğ Belgesi (Form 3)
2.22. Bilgisayar klavyelerinde kısa yol kodu, hastanede
GPS yazılımları ve mobil uygulamalarla, gizli panik butonları, 1111 nolu telefon hattı vb. uygulamaların geliştirilerek şiddet olaylarına acil müdahalenin kolaylaştırılması sağlanmalıdır.
Şiddet olayının en fazla yaşandığı alanlar tespit edilmelidir.
Personelin korunmasını teminen ilgili birime özgü kolay,
güvenilir ve ulaşılabilir olan bildirim yöntemi belirlenmelidir. (HBYS, telsiz, klavye kısa yolu, mobil uygulamalar ve
gizli panik butonları)
2.23. Şiddet gören personel ya da yakını hastane idaresince ziyaret edilmelidir.
Şiddet gören sağlık çalışanını ziyaret edecek olan hastane
yöneticileri önceden belirlenmelidir.
Çalışan motivasyonun bozulmaması ve kurumsal destek
adına şiddete maruz kalan çalışan ziyaret edilmelidir.
Gerekli olması halinde personelin yakınları ziyaret edilerek
süreç hakkında bilgilendirilmelidir.
14
2.24. Şiddetin en fazla yaşandığı alanlar göz önünde bulundurularak özel güvenlik görevlisi çalışma alanı planlaması yapılmalıdır.
Şiddetin en fazla yaşandığı alanlar-birimler tespit edilmelidir.
Şiddet olayının en fazla yaşandığı saat dilimleri tespit edilmelidir.
Şiddet olaylarının en fazla yaşandığı birimler ve saatlere
göre güvenlik görevlisi vardiyaları düzenlenmeli ve görevlendirilmeler buna göre yapılmalıdır.
2.25. Acil servislerde hasta ve hasta yakınlarına acil haller kapsamında bilgi verilmesi usul ve esasları belirlenmelidir.
Acil servislerde hasta hakkındaki tıbbi bilgilendirmeler ilgili hekim tarafından yapılmalıdır.
Bilgi verirken uygun bir alan oluşturulmalı ve bilgilendirmeler bu alanlarda yapılmalıdır.
Toplumsal olaylarda ve kriz durumlarında bilgilendirme
için uygun personel belirlenmelidir.
2.26. Hastanelerde bulunan IP TV/bilgilendirme ekranları için şiddeti önlemeye yönelik içerik üretilmeli ve kullanılmalıdır.
Hastanelerce şiddeti önlemeye yönelik içerik oluşturulmalıdır. (afiş, broşür, kişisel verilerden arındırılmış örnek
mahkeme kararı vb.)
İçerikler il sağlık müdürlüklerince değerlendirilmeli ve
onaylanmalıdır.
Onaylanan içerikler ilgili alanlar belirlenerek bilgi ekranlarında yayınlanmalıdır.
15
2.27. İl sağlık müdürlüklerince çalışan hakları ve güvenliği eğitimlerinin koordine edilmesi sağlanmalıdır.
Bakanlık tarafından belirlenen eğitim başlıklarında sağlık
müdürlüklerince eğitim içeriği geliştirilmelidir.
Belirlenen eğitim başlıklarına uygun eğitimci belirlenmelidir. İlgili (hukuk, eğitim, psikoloji, sosyal hizmet vb.) alanda kurum içi ve kurum dışı eğitimcilerden yararlanılabilir.
2.28. Şiddetin önlenmesine yönelik örnek uygulamaların
yaygınlaştırılması sağlanmalıdır.
Şiddetin önlenmesine katkı verebilecek örnek uygulamalar
kamu hastaneleri hizmetleri başkanlıklarına bildirilmelidir.
Örnek uygulamalar kamu hastaneleri hizmetleri başkanlıkları tarafından ilde bulunan diğer sağlık tesislerine bildirilmelidir.
Örnek uygulamalar aynı zamanda Kamu Hastaneleri Genel
Müdürlüğü Hasta Çalışan Hakları ve Güvenliği Dairesine
bildirilmelidir.
2.29. Şiddete ramak kala süreci ile ilgili önleyici ve iyileş-
tirici düzenlemeler yapılmalıdır.
Sağlık tesislerinde şiddetin önlenmesi amacıyla Beyaz Kod
dışında bir numarayı arayarak güvenlik/ idari anlamda önlem alınabilmelidir. Örnek uygulama (güvenlik destek hattı
5555)
Güvenlik destek hattının aranması durumunda güvenlik
görevlileri önlem amaçlı olay yerine intikal etmelidir.
Alınan önlem başarılı olamayıp yine de şiddet olayı ger-
çekleşmişse derhal Beyaz Kod süreci başlatılmalıdır.
16
2.30. Hasta hakları birimleri tarafından alınan şikayet/
talep/öneri başvuruları kök neden açısından analiz edilmeli, sağlık çalışanına şiddete dönüşmemesi için değerlendirmeye tabi tutulmalıdır.
Sağlık tesisi bünyesindeki hasta hakları ve çalışan hakları
güvenliği birimleri şiddete neden olan hasta başvurularını
belirlemelidir.
Şiddete neden olduğu belirlenen hasta başvuruları hakkında
düzeltici önleyici faaliyet belirlenmelidir.
Düzeltici önleyici faaliyetler aylık raporlar kapsamında
hastane yönetimine bildirilmelidir.
2.31. Çalışan hakları ve güvenliği birim sorumluları Sağ-
lıkta Kalite Standartları ve Verimlilik kapsamında öz
değerlendirme ekibinde yer almalıdır.
Birim sorumlusu, çalışan hakları ve güvenliğinin etkinliğinin artırılması kapsamında öz değerlendirme ekibi içerisinde aktif rol almalıdır.
Öz değerlendirme uygulamalarında çalışan hakları kapsamında eksiklik görülen alanlarda düzeltici önleyici faaliyet
başlatılmalıdır.
2.32. İl sağlık müdürlüğü kamu hastaneleri hizmetleri
başkanlığı hasta çalışan hakları ve güvenliği birimlerince
Dinamik Veri Giriş Platformu iş ve işlemlerin takibi yapılmalıdır.
 Dinamik Veri Giriş Platformuna; eğitim istatistikleri(Ek-1
Formu), toplam polis sayısı, toplam özel güvenlik görevlisi
sayısı, acil servis kamera sayısı, toplam kamera sayısı verilerinin 6 aylık dönemler (Ocak-Haziran/Temmuz Aralık)
halinde girilmesi gerekmektedir.
 Dinamik Veri Giriş Platformuna çalışanlara yönelik uyum
programı ve çalışan motivasyonu istatistiklerinin(Ek-4 Formu) yılda 4 kez (Nisan, Temmuz, Ekim, Ocak) girilmesi
gerekmektedir.
17
2.33. Hizmetten çekilme sürecinde il sağlık müdürlükleri
koordinasyonu sağlamalıdır.
Sağlık çalışanları, sağlık hizmeti sunumu esnasında şiddete
uğraması halinde, acil verilmesi gereken hizmetler hariç
olmak üzere hizmetten çekilme talebinde bulunabilir.
Hizmetten çekilme talebi, kurum tarafından belirlenen yö-
neticiye sözlü veya yazılı olarak bildirilir.
Bildirim üzerine yetkili yönetici, olayı derhal değerlendirerek hizmetten çekilme talebinin uygun olup olmadığı hakkında gecikmeksizin karar verir.
Yetkili yönetici, hizmetten çekilme talebini uygun bulduğu
takdirde hastanın sağlık hizmeti almasına ve tedavisinin
devamına yönelik tedbirleri güvenlik tedbirleriyle birlikte
alır.
Yetkili yönetici; hastanın sağlık hizmetini devam ettirecek
yeni sağlık çalışanını belirleyecek, kurum içerisinde bunun
mümkün olmaması halinde hastanın hizmet alabileceği
başka bir sağlık kurumu sevkini ve hizmet alımını sağlayacaktır. Bu süreç sırasında hastanın tedavisinin aksatılmamasına itina gösterilir.
 Tüm süreçlerde il sağlık müdürlükleri koordinasyon görevini yerine getirmelidir.
18
3. ÇALIŞAN HAKLARI VE GÜVENLİĞİ PROSEDÜRÜ
3.1. Hasta Çalışan Hakları ve Güvenliği Birimlerinin Kurulması
İl sağlık müdürlüğü kamu hastaneleri hizmetleri başkanlığı hasta
çalışan hakları ve güvenliği birimlerinin kurulması gerekmektedir.
19
20
3.2. Uyum Programı
Sağlık çalışanına yönelik şiddetin en aza indirilmesinin sağlamak
amacıyla uyum programına bağlı prosedür geliştirilmiştir.
21
22
3.3. Çalışan Motivasyonu
Sağlık tesislerinde çalışanların motivasyon düzeylerinin yükseltilmesine yönelik süreç belirlenmiştir.
23
24
3.4. Çalışan Motivasyonu Verileri
Çalışan motivasyonuna yönelik verilerin “Dinamik Veri Giriş Platformu” üzerinden yapılması gerekmektedir.
25
26
3.5. Hastane Verimlilik Yerinde Değerlendirme Rehberi
Çalışanların gereksinim ve beklentileri de göz önünde bulundurularak Kamu Hastaneleri Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanan rehber
verimlilik ve kalite alanında kılavuz niteliği taşımaktadır. Çalışan memnuniyetini misyon edinen Genel Müdürlüğümüz tarafından hazırlanan ve
2018 yılında güncellenen bahse konu rehberde yer alan çalışan hakları ve
güvenliği alanına yol gösterecek sorular aşağıda çıkarılmıştır.
Radyoloji alanlarının işleyişine yönelik düzenlemeler yapılmış
mı? (Sıra20)
Acil serviste uygun otopark alanları belirlenmiş mi?(Sıra27)
İkinci ve üçüncü seviye acil serviste triyaj etkin olarak yapılıyor
mu?(Sıra31)
Acil serviste güvenlik hizmeti veriliyor mu?(Sıra40)
Sağlık tesisindeki hizmet birimleri ile periyodik değerlendirme
toplantıları yapılıyor mu?(Sıra72)
Çalışanların motivasyon düzeyini, memnuniyet oranını ve kurumsal aidiyetini arttırıcı faaliyetler düzenleniyor mu?(Sıra75)
İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili düzenleme ve çalışmalar yapılı-
yor mu?(Sıra80)
Sağlık tesisinde güvenliği sağlamak amacıyla kamera takip sistemi kurulmuş mu?(Sıra81)
Sağlık tesisinin web sitesinde verilen hizmetler hakkında bilgi
veriliyor mu?(Sıra85)
Fazla mesai, nöbet ücreti vb. işlemlere esas çalışma listelerinin
takibi yapılıyor mu?(Sıra103)
27
3.6. Sağlıkta Kalite Standartları
Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanan Sağlıkta
Kalite Standartları ile; çalışan güvenliği ve memnuniyeti göz önünde bulundurularak nihayetinde çalışanların sağlıklı bir çalışma yaşamı içinde
olmalarını sağlayacak standartlar getirilmiştir. Bu kapsamda sağlık tesislerimizde çalışan hakları ve güvenliği birimlerinin de yakından takip etmesi
gereken standartlar özet halinde çıkarılmış olup, detaylı bilgilendirme için
ilgili Genel Müdürlük tarafından yayınlanan setlerin takip edilmesi gerekmektedir.
Ayrıca çalışan hakları ve güvenliği konu başlıklarında; düzeltici-
önleyici faaliyetlerin planlanması, öngörülen çalışma ve planlamaların hastane yönetimine ve kalite yönetim direktörlüğüne iletilmesinde çalışan
hakları ve güvenliği birim amiri/sorumlusu ve çalışanları doğrudan sorumluluk/görev sahibi olmalıdır. Hastane yönetimi ve kalite yönetim direktörlüğünün de uygun görüşü ile öz değerlendirme ekibine çalışan hakları ve
güvenliği birim sorumlusu dahil edilebilir.
Sağlıkta kalite standartları içerisinden tespit edilen çalışan hakları
ve güvenliği kapsamındaki konu başlıkları çalışan hakları ve güvenliği birimlerine yol gösterici olması açısından özetlenmiştir.
Çalışan Sağlığı ve Güvenliği Komitesi bulunmalıdır.(KKY07)
Risk yönetimi kapsamında riskler belirlenmeli ve analiz edilmelidir.(KRY03)
Güvenlik Raporlama Sistemi kurulmalıdır.(KGR01)
Beyaz Kod yönetimine yönelik düzenleme yapılmalıdır.
(KAD10)
Çalışanların sağlığını ve güvenliğini tehdit eden unsurlara yönelik düzenleme bulunmalıdır. (HSÇ 06)
 Çalışanların sağlık taramaları yapılmalıdır.(HSÇ07)
 Çalışanlar tarafından kişisel koruyucu ekipman kullanılmalıdır.
(HSÇ08)
28
 Çalışma ortamlarının ve çalışma yaşamının geliştirilmesi için gerekli
fiziki ve sosyal imkânlar sağlanmalı, çalışanın iş yaşamı ile ilgili
bireysel ihtiyaçları karşılanmalıdır.(HSÇ09)
 Hastanede engelli ve kronik hastalığı olan personele yönelik düzenlemeler yapılmalıdır.(HSÇ10)
 Çalışanların görüş, öneri ve şikâyetleri alınmalı ve değerlendirilmelidir.(HSÇ11)
 Çalışan memnuniyet anketleri uygulanmalıdır.(HSÇ12)
 Radyasyon güvenliği kapsamında ele alınması gereken alanlar belirlenmelidir.(SRG02)
 Radyasyon yayan cihazların bulunduğu alanlara yönelik düzenleme
yapılmalıdır.(SRG03)
 Çalışanların radyasyondan korunmasına yönelik tedbirler alınmalı-
dır.(SRG06)
 Radyoloji ünitesi dışında yapılan çekimlerde (acil servis, klinikler,
yoğun bakım gibi) diğer hastaların ve çalışanların radyasyondan korunmasına yönelik tedbirler alınmalıdır.(SRG10)
 Acil servislerin fiziksel ortamına yönelik düzenleme yapılmalıdır.
(SAS03)
 Karşılama, danışma, yönlendirme ve kayıt hizmetlerinin etkin şekilde sunulması sağlanmalıdır.(SAS05)
 Triyaj uygulamasına yönelik düzenleme bulunmalıdır.(SAS06)
 Acil serviste hasta ve çalışanların can ve mal güvenliği sağlanmalı-
dır.(SAS12)
 Hasta/hasta yakını ve çalışanların can ve mal güvenliği sağlanmalı-
dır.(DOH15)
 Atıklar, hasta ve çalışan güvenliğine zarar vermeyecek şekilde toplanmalı ve taşınmalıdır.(DAY03)
29
4. MEVZUAT
Sağlık personeline yönelik şiddeti önlemek için caydırıcı önlemler
almak, tüm sağlık kurumlarında, çalışan güvenliği için güvenli hizmet sunumu ve güvenli bir ortam sağlanması, hizmet sunumunda kalitenin artırılması, sağlık tesisinde hasta ve çalışanlar için muhtemel risklerin belirlenmesi, bu risklerin giderilmesi için uygun yöntem ve tekniklerin belirlenmesi ve hizmet içi eğitimler ile güvenli hizmet sunumu ve güvenli çalışma
ortamının sürdürülebilirliğinin sağlanması, şiddete maruz kalan sağlık personeline hukuki yardım sağlanması, istatistik, raporlama, arşiv ve kayıt
işlemlerine yönelik usul ve esaslar mevzuat dahilinde gerçekleştirilmiştir.
Çalışan hakları ve güvenliği alanını doğrudan ilgilendirir mevzuat bu konu
başlığı altında ele alınmıştır.
4.1. 3359 Sayılı Sağlık Hizmetleri Temel Kanunu
Ek Madde 12 – (Ek: 2/1/2014-6514/47 md.)
Sağlık kurum ve kuruluşlarında görev yapan personele karşı görevleri sırasında veya görevleri dolayısıyla işlenen kasten yaralama suçu,
4/12/2004 tarihli ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 100 üncü
maddesinin üçüncü fıkrası kapsamında tutuklama nedeni varsayılan suçlardandır.
Özel sağlık kurum ve kuruluşlarında görev yapan personel, bu gö-
revleriyle bağlantılı olarak kendilerine karşı işlenen suçlar bakımından
5237 sayılı Türk Ceza Kanununun uygulanmasında kamu görevlisi sayılır.
(Ek fıkra:15/11/2018-7151/21 md.) Sağlık kurum ve kuruluşlarında
görev yapan personele karşı görevleri sebebiyle kasten işlenen suçlardan
şüpheli olanlar, kolluk görevlilerince yakalanır ve gerekli işlemleri yapılarak Cumhuriyet başsavcılığına sevk edilir. Cumhuriyet savcısı adli işlemleri tekemmül ettirir. Bu suçların soruşturmasında, kolluk tarafından müşteki, mağdur veya tanık olan sağlık personelinin ifadeleri işyerlerinde alınır.
Bu fıkra hükmü, özel sağlık kurum ve kuruluşlarında görev yapan personele karşı görevleri sebebiyle kasten işlenen suçlar hakkında da uygulanır.
30
4.2. Hasta ve Çalışan Güvenliğinin Sağlanmasına Dair Yönetmelik
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç
MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı; 2 nci madde kapsamındaki tüm
sağlık kurumlarında, hasta ve çalışan güvenliği için güvenli hizmet sunumu ve
güvenli bir ortam sağlanmasına, hizmet sunumunda kalitenin artırılmasına, sağlık
kurumunda hasta ve çalışanlar için muhtemel risklerin belirlenmesine, bu risklerin
giderilmesi için uygun yöntem ve tekniklerin belirlenmesine ve hizmet içi eğitimler ile güvenli hizmet sunumu ve güvenli çalışma ortamının sürdürülebilirliğinin
sağlanmasına yönelik usul ve esasları düzenlemektir.
Kapsam
MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik kamu, üniversite ve özel sektör ikinci ve
üçüncü basamak sağlık kurumlarını kapsar.
Dayanak
MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelik, 7/5/1987 tarihli ve 3359 sayılı Sağlık
Hizmetleri Temel Kanununun 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının (e) ve (f) bentlerine, 13/12/1983 tarihli ve 181 sayılı Sağlık Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri
Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 43 üncü maddesine dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 4 – (1) Bu Yönetmelikte geçen;
a) Bakanlık: Sağlık Bakanlığını,
b) Çalışan: Hizmetin, resmî veya özel sağlık kurumlarında, sağlık hizmetinin verilmesine iştirak eden bütün sağlık meslekleri mensuplarını ve sağlık meslekleri
mensubu olmasa bile sağlık hizmetinin verilmesine sorumlu olarak iştirak eden ve
hizmetin verilmesine destek sağlayan kimseleri,
c) Daire Başkanlığı: Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü Performans Yönetimi ve
Kalite Geliştirme Daire Başkanlığını,
ç) Değerlendirici: Daire Başkanlığı tarafından görevlendirilen Hizmet Kalite Standartlarının sağlık kurumlarındaki etkinliğini değerlendiren kişiyi,
d) Değerlendirme: Daire Başkanlığı tarafından sağlık kurumlarında Hizmet Kalite
Standartlarının etkinliğinin ölçülmesi faaliyetini,
e) Hasta: Sağlık hizmetlerinden faydalanma ihtiyacı bulunan kimseyi,
f) Hasta ve çalışan güvenliği: Sağlık hizmeti sunumunda hasta ve çalışanların zarar görmesine yol açabilecek her türlü işlem ve süreçler ile ilgili alınacak tedbir ve
iyileştirme uygulamalarına yönelik faaliyetleri,
g) Hizmet Kalite Standartları (HKS): Daire Başkanlığı tarafından sağlık kurumlarının hizmet sunumuna yönelik hazırlanan standartları,
ğ) Sağlık kurumu: Kamu, üniversite ve özel sektör ikinci ve üçüncü basamak sağ-
lık kurumlarını ifade eder.
31
İKİNCİ BÖLÜM
Temel Esaslar, Hasta ve Çalışan Güvenliği Uygulamaları
Temel esaslar
MADDE 5 – (1) Bu Yönetmelik kapsamındaki sağlık kurumları; bu Yö-
netmelik hükümleri doğrultusunda uygulama yapmak, hasta ve çalışan güvenliğini
sağlamaya yönelik gerekli faaliyetleri gerçekleştirmek amacıyla, kendi iç düzenlemelerini yapmak ve tedbirleri almakla yükümlüdür. Sağlık kurumları, hasta ve
çalışan güvenliğine ilişkin tedbirleri alırken ve düzenlemeleri yaparken Daire Baş-
kanlığınca hazırlanan ve Bakanlığın resmî internet sayfasında yayımlanan Hizmet
Kalite Standartlarını esas alır.
Hasta güvenliği uygulamaları
MADDE 6 – (1) Bu Yönetmelik kapsamındaki sağlık kurumları;
a) Hasta kimlik bilgilerinin tanımlanması ve doğrulanması,
b) Hastaya uygulanacak girişimsel işlemler için hastanın rızasının alınması,
c) Sağlık hizmeti sunumunda iletişim güvenliğinin sağlanması,
ç) İlaç güvenliğinin sağlanması,
d) Kan ve kan ürünlerinin transfüzyon güvenliğinin sağlanması,
e) Cerrahi güvenliğin sağlanması,
f) Hasta düşmelerinin önlenmesi,
g) Radyasyon güvenliğinin sağlanması,
ğ) Engelli hastalara yönelik düzenlemelerin yapılması,
hususlarında gerekli tedbirleri alır ve düzenlemeleri yapar.
Çalışan güvenliği uygulamaları
MADDE 7 – (1) Bu Yönetmelik kapsamındaki sağlık kurumları;
a) Çalışan güvenliği programının hazırlanması,
b) Çalışanlara yönelik sağlık taramalarının yapılması,
c) Engelli çalışanlara yönelik düzenlemelerin yapılması,
ç) Çalışanların kişisel koruyucu önlemleri almasının sağlanması,
d) Çalışanlara yönelik fiziksel saldırıların önlenmesine yönelik düzenleme yapılması,
hususlarında gerekli tedbirleri alır ve düzenlemeleri yapar.
32
Hasta ve çalışan güvenliği ortak uygulamaları
MADDE 8 – (1) Bu Yönetmelik kapsamındaki sağlık kurumları;
a) Enfeksiyonların kontrolü ve önlenmesi ile ilgili olarak;
1) Enfeksiyonların kontrolü ve önlenmesine yönelik bir programın hazırlanması,
2) Hastane enfeksiyonlarının izlenmesine yönelik sürveyans çalışmaları-
nın yapılması,
3) El hijyeninin sağlanmasına yönelik düzenlemelerin yapılması,
4) İzolasyon önlemlerinin alınması,
5) Temizlik, dezenfeksiyon ve sterilizasyon uygulamalarının gerçekleştirilmesi,
b) Laboratuvar güvenliği ile ilgili olarak;
1) Biyogüvenlik düzeyine göre gerekli önlemlerin alınması,
2) Laboratuvarda çalışılan testlerin kalite kontrol çalışmalarının yapılması,
3) Panik değerlerin bildiriminin sağlanması,
c) Radyasyon güvenliği ile ilgili olarak; tanı ve tedavi amaçlı radyoaktif
madde kullanılan alanlarda koruyucu önlemlerin alınması,
ç) Renkli kod uygulamaları ile ilgili olarak;
1) Mavi kod uygulamasının yapılması,
2) Pembe kod uygulamasının yapılması,
3) Beyaz Kod uygulamasının yapılması,
d) Güvenlik raporlama sistemi ile ilgili olarak;
1) Güvenlik raporlama sisteminin kurulması,
2) Bildirimi yapılacak olayların asgari ilaç güvenliği, transfüzyon güvenliği, cerrahi güvenlik, hastaların düşmesi, kesici delici alet yaralanmaları,
kan ve vücut sıvıları ile temas konularını kapsaması,
3) Bildirimi yapılan olaylar ile ilgili düzeltici ve önleyici faaliyetlerin
uygulamaya konulması,
e) Eğitimler ile ilgili olarak; sağlık kurumlarında görevli tüm çalışanlara,
hasta ve çalışan güvenliği konusunda eğitimlerin verilmesi,
f) Komitelerin kurulması ile ilgili olarak;
1) Hasta güvenliği komitesi,
2) Çalışan güvenliği komitesi kurulması,
hususlarında gerekli tedbirleri alır ve düzenlemeleri yapar.
33
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Çeşitli ve Son Hükümler
Sorumluluk
MADDE 9 – (1) Bu Yönetmelikte yer alan usul ve esasların kesintisiz ve
etkin bir şekilde uygulanması, uygulama sırasında tespit edilen sorun ve aksaklıkların giderilmesi için gerekli tedbirlerin alınması, uygulamanın takip edilmesi ve
değerlendirilmesi, ilgili sağlık kurumunun en üst amirinin sorumluluğundadır.
Değerlendirme
MADDE 10 – (1) Bakanlık bu Yönetmelik kapsamındaki sağlık kurumlarını hasta ve çalışan güvenliği açısından değerlendirir. Sağlık kurumlarının değerlendirilmesi sürecinde Hizmet Kalite Standartları kullanılır. Değerlendirmeler
değerlendiriciler tarafından yılda en az bir defa Hizmet Kalite Standartlarından
seçilecek bölümler üzerinden yapılır. Sağlık kurumlarının bu kapsamda değerlendirilen bölümlerde yer alan hasta ve çalışan güvenliği ile ilgili standartlardan 100
üzerinden en az 80 puan alması gerekmektedir. Bakanlık bu puanı artırmaya yetkilidir.
(2) Hasta ve Çalışan Güvenliği Değerlendirme Puanı aşağıdaki şekilde hesaplanır:
[HKS’de Değerlendirilen Bölümlerden Elde Edilen Hasta ve Çalışan Güvenliği
Puan Toplamı /(HKS’de Değerlendirilen Bölümlerdeki Hasta ve Çalışan Güvenli-
ği Puan Toplamı–HKS’de Değerlendirilen Bölümlerdeki Hasta ve Çalışan Güvenliği Standartlarından Değerlendirme Dışı Bırakılan Puan Toplamı)]x100
Yürürlük
MADDE 11 – (1) Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 12 – (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Sağlık Bakanı yürütür.
34
4.3. İçişleri Bakanlığının 2012/22 Sayılı Sağlık Çalışanları-
na Karşı İşlenen Suçların Soruşturulması Genelgesi
Sağlık Hizmetleri temel bir Kamu hizmeti olarak toplumun ve bireylerin
hastalıklardan korunması ile tedavilerinin sağlanması bakımından ayrı bir önem ve
önceliğe sahiptir. Sağlık hizmetleri, çeşitli basamaklardaki kurumlarda görevli
sağlık çalışanları tarafından 7 gün/24 saat esasına göre sunulan ve çoğu zaman da
büyük fedakârlıkları gerektiren çok geniş bir hizmet alanını ifade etmektedir.
Bununla birlikte yakın zamanlarda basın yayın organlarına yansıyan, kamuoyunda endişeye neden olan ve sağlık çalışanlarını hedefleyen müessif olaylarda, bir hekimimiz hayatını kaybetmiş ve sağlık çalışanlarımız da zarar görmüştür.
Meydana gelen bu olaylar, başta sağlık camiası olmak üzere toplumun bütün kesimlerini olumsuz etkilemektedir.
Sağlık kurumlarında görevli çalışanlarımızın can ve mal güvenliğinin
sağlanması, yine bu kişilere karşı işlenen “adli olaylara” hemen el konularak gerekli yasal işlemlerin başlatılması bakımından aşağıdaki tedbirler alınacaktır:
1. Sağlık kurumlarında genel güvenliğin sağlanması için 5188 sayılı Özel
Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanun kapsamında özel güvenlik görevlileri istihdam edildiği bilinmektedir. Sağlık kurumlarının çevre, bina giriş
ve çıkış güvenliği gözden geçirilecek, özel güvenlik görevlilerinin sağ-
lık kurumlar içerisinde, özellikle sağlık çalışanlarının görev yaptığı muayene, müdahale ve gözetim alanlarında güvenlik önlemlerini artırmaları temin edilecektir. Sağlık kurumlarında, suça zemin oluşturabilecek ve
sağlık çalışanlarına yönelebilecek olumsuz tavır, davranış ve fiillere
ortam hazırlanmasına ve bu eylemlerin fiili saldırılara dönüşmesine
kesinlikle izin verilmeyecek; belirtilen nitelikteki olaylara derhal müdahale edilmesi için hastane polisi, diğer kolluk birimleri ile özel güvenlik
ve sağlık kurumları personelinin işbirliği ve koordinasyon içerisinde
hareket etmeleri sağlanacaktır.
35
2. Yerine getirdikleri kamu görevi nedeniyle sağlık çalışanlarına karşı;
a) Yaralama (TCK Madde 86-87),
b) Tehdit (TCK Madde 106),
c) Hakaret (TCK Madde 125),
Fiillerinin işlenmesi halinde, mağdur kişinin şikâyeti aranmaksızın,
sağlık kurumlarında görevli olan "hastane polislerimiz" başta olmak üzere yetkili
kolluk kuvvetlerince doğrudan işlem tesis edilecek, ilgili Cumhuriyet savcısına
bilgi verilerek, talimatları doğrultusunda soruşturma işlemlerine başlanacaktır.
3. Suça el koyma ve soruşturma işlemleri, sağlık kuruluşlarında yürütülen
muayene, müdahale ve hasta bakım hizmetlerini aksatmayacak ve bu hizmetlerde
herhangi bir zafiyete neden olmayacak şekilde titizlikle yürütülecek, görevli sağlık
çalışanlarının bilgisine başvurulması gibi soruşturmanın bir parçası olan işlemlerin
tamamlanması konusunda Cumhuriyet Savcısının talimatına göre hareket edilecektir.
Sağlık kurumlarında gerekli güvenliğin sağlanmasında, şikayette bulunma zorunluluğu olmadığı bilinci içinde hareket edilmesini, konulara ilişkin görevli
personelin bilgilendirilmesinin sağlanmasını, uygulamanın öngörülen usul ve esaslar çerçevesinde yürütülmesini ve sağlık çalışanlarına karşı işlenen suçların yetkili
adli makamların talimatları doğrultusunda re’sen soruşturulmasına ilişkin gerekli
tedbirlerin her düzeyde alınmasını,
Arz ve rica ederim.
36
4.4. Sağlık Bakanlığı Personeline Karşı İşlenen Suçlar Nedeniyle Yapılacak Hukuki Yardımın Usul ve Esasları
Hakkında Yönetmelik
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç
MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı, Sağlık Bakanlığı ve bağlı kuruluşlarında sağlık hizmeti sunumu sırasında veya bu görevlerinden dolayı personele
karşı işlenen suçlar sebebiyle personelin veya kanuni mirasçılarının talebi üzerine
Bakanlık ve bağlı kuruluşlarınca yapılacak hukuki yardıma ilişkin usul ve esasları
belirlemektir.
Kapsam
MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik, Sağlık Bakanlığı ve bağlı kuruluşlarında kadrolu veya sözleşmeli görev yapan personel ile 11/10/2011 tarihli ve 663
sayılı Sağlık Bakanlığı ve Bağlı Kuruluşlarının Teşkilat ve Görevleri Hakkında
Kanun Hükmünde Kararnamenin 52 nci maddesi çerçevesinde Bakanlık ve bağlı
kuruluşlarında gönüllü ve ücretsiz sağlık hizmeti verenler ve 24/11/2004 tarihli ve
5258 sayılı Aile Hekimliği Kanunu kapsamında görev yapanlara karşı sağlık hizmeti sunumu sırasında veya bu görevlerinden dolayı işlenen suçlar sebebiyle ceza
hukuku kapsamında yürütülmekte olan işlemleri ve davaları kapsar.
Dayanak
MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelik, 663 sayılı Sağlık Bakanlığı ve Bağlı
Kuruluşlarının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin
54 üncü maddesine dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 4 – (1) Bu Yönetmelikte geçen;
a) Bağlı kuruluş: Türkiye Halk Sağlığı Kurumu, Türkiye İlaç ve Tıbbî
Cihaz Kurumu, Türkiye Hudut ve Sahiller Sağlık Genel Müdürlüğü ve Türkiye
Kamu Hastaneleri Kurumunu,
b) Bağlı kuruluş birim amiri: Bakanlık bağlı kuruluş merkez teşkilatı en
üst amiri ile taşra teşkilatında ilgisine göre Kamu Hastaneleri Birliği Genel Sekreterini ve Halk Sağlığı Müdürünü,
c) Bakanlık: 663 sayılı Kanun Hükmünde Kararname eki (I) sayılı cetvelde belirtilen Sağlık Bakanlığı teşkilatını,
ç) Bakanlık hukuk müşavirliği: Bakanlık merkez teşkilatı hukuk müşavirliğini,
d) Bakanlık taşra teşkilatı: İl sağlık müdürlüğü, ilçe sağlık müdürlüğü ve
sağlık grup başkanlığını,
e) Birim amiri: Bakanlık merkez veya taşra teşkilatı en üst amirini,
f) Kurum hukuk müşavirliği: Bağlı kuruluşların hukuk müşavirliklerini,
g) Mağdur: Sağlık hizmeti sunumu sırasında veya bu görevden dolayı
işlenen suça maruz kalan personeli,
ifade eder.
37
İKİNCİ BÖLÜM
Hukuki Yardımın Mahiyeti
Hukuki yardım yapılacak haller
MADDE 5 – (1) Sağlık Bakanlığı ve bağlı kuruluşlarda görev yapan personele veya bunların vefatı halinde kanuni mirasçılarına bu Yönetmelik kapsamında hukuki yardımda bulunulabilmesi için aşağıda belirtilen hallerin gerçekleşmiş
olması gerekir.
a) Sağlık hizmeti sunumu sırasında veya bu görevlerinden dolayı personele karşı kanunlarda suç olarak tanımlanan bir fiilin gerçekleştirilmiş olması.
b) İlgilinin veya kanuni mirasçılarının talepte bulunması.
c) İlgili personelin soruşturma safhasında şüpheli, kovuşturma safhasında
ise sanık durumunda bulunmaması.
(2) Personelin, bir olayda hem mağdur hem de şüpheli veya sanık durumunda olması halinde mağdur sıfatıyla hukuki yardım yapılır.
Vekâlet ilişkisi
MADDE 6 – (1) Sağlık hizmeti sunumu sırasında veya bu hizmetten dolayı bu Yönetmelik kapsamındaki personele karşı işlendiği iddia edilen suçlara
ilişkin soruşturma ve kovuşturmalarda; Bakanlık ve bağlı kuruluşlar merkez ve
taşra teşkilatı ile döner sermaye teşkilatı kadrolarında bulunan avukatlar ile
4/1/2002 tarihli ve 4734 sayılı Kamu İhale Kanununa göre hizmet alımı suretiyle
kendilerine idarece vekâlet verilmiş avukatlar, ayrıca vekâletname ibrazı gerekmeksizin ilgili personelin veya kanuni mirasçılarının vekili sıfatıyla işlem yapmaya yetkilidir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Hukuki Yardım Usulü
Bildirim ve kayıt sistemi
MADDE 7 – (1) Bakanlık, sağlık hizmeti sunumu sırasında veya bu gö-
revlerinden dolayı personele karşı işlenen fiillerin bildiriminin yapılacağı ve kayıtlarının tutulacağı bir sistem kurar. Bu sistemde kişisel verilere ilişkin bilgilere yer
verilemez.
(2) Bu Yönetmelik kapsamında işlenen fiilleri, ilgili sağlık kurum ve kuruluşunun yöneticisi, adli mercilere ve Bakanlıkça kurulan sisteme bildirir. Mağ-
dur personel de bu bildirimi yapabilir.
(3) Bildirim üzerine Bakanlık, olayın adli makamlara intikal ettirilip ettirilmediğini araştırır. Bakanlıkça keyfiyet ayrıca ilgili hukuk birimlerine de bildirilir.
38
Talepte bulunulması
MADDE 8 – (1) 7 nci maddenin üçüncü fıkrasına göre Bakanlıkça kendilerine bildirim yapılan hukuk birimleri, işlenen suçtan mağdur olan personele veya
vefatı halinde kanuni mirasçılarına bir avukatın hukuki yardımını isteyip istemedi-
ğini sorar ve talep istikametinde hareket eder. Ayrıca mağdur personel veya kanuni mirasçıları, görev yaptığı kurum veya kuruluş yöneticisine de hukuki yardım
talebini bildirebilir. İlgili yönetici, bu talebi gecikmeksizin hukuki yardım yapmakla görevli ve yetkili birimlere intikal ettirir.
(2) Personele karşı kanunlarda suç olarak tanımlanan bir fiilin işlenildiği herhangi bir şekilde öğrenildiğinde, Bakanlık taşra teşkilatı
için il sağlık müdürlerince, bağlı kuruluş taşra teşkilatı için ise bu
kuruluşların taşra teşkilatı birim amirlerince bu Yönetmelik hü-
kümleri resen uygulanır ve ilgili personelin veya kanuni mirasçılarının hukuki yardım müessesesini etkin bir şekilde kullanabilmesi
için gerekli tedbirler alınır.
Hukuk birimlerince inceleme
MADDE 9 – (1) Hukuki yardım talebine ilişkin taleplerin gereği yapılmak üzere kendilerine intikalini müteakip Bakanlık ve bağlı kuruluşları taşra teş-
kilatı hukuk birimlerince yapılacak inceleme neticesinde talebin bu Yönetmelik
kapsamında bulunmadığının değerlendirilmesi halinde durum gerekçeli bir yazı ile
ilgili birim amirine ve talepte bulunana derhal bildirilir.
(2) Birinci fıkra uyarınca yapılacak bildirim üzerine ilgili personelin itiraz
etmesi veya birim amirinin yazılı olarak yeniden talepte bulunması halinde dilekçe
ve ekleri en geç yedi gün içerisinde ilgisine göre Bakanlık Hukuk Müşavirliği
veya Kurum Hukuk Müşavirliğine gönderilir.
(3) Bakanlık Hukuk Müşavirliği veya Kurum Hukuk Müşavirliği tarafından verilecek karar ilgili personele, birim amirine ve taşra teşkilatı hukuk birimine
gönderilir.
(4) Üçüncü fıkra uyarınca verilecek karar idari açıdan kesin olup, taşra
teşkilatı hukuk birimleri bu karar çerçevesinde işlem tesis etmekle yükümlüdür.
(5) İlgili hukuk birimleri, safahatına göre soruşturma veya kovuşturma
işlemleri ile alâkalı olarak ifası lâzım gelen hukuki işlemleri gecikmeksizin başlatır.
39
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Çeşitli ve Son Hükümler
Hukuki yardımın sona ermesi
MADDE 10 – (1) İdarece yapılacak hukuki yardım;
a) İlgili personelin veya kanunî mirasçılarının hukuki yardım talebini geri
alması,
b) 5 inci maddenin ikinci fıkrası hariç olmak üzere, adli mercilerce yapı-
lacak tahkikat neticesinde personelin sanık durumuna gelmesi,
hallerinde sona erer.
(2) Hukuki yardımın birinci fıkranın (a) bendi uyarınca sonlandırılması
halinde durum, ilgili birim amirine ve soruşturma safhasında yetkili Cumhuriyet
Savcılığına, kovuşturma safhasında ise yetkili mahkemeye gecikmeksizin bildirilir.
(3) Bu Yönetmelik kapsamındaki fiillerden dolayı yapılan soruşturma ve
kovuşturma sonuçları, ilgili hukuk birimlerince Bakanlıkça kurulan sisteme bildirilir.
Vekâlet ücreti
MADDE 11 – (1) Bu Yönetmelik kapsamında yapılacak hukuki yardıma
bağlı olarak Avukatlık Asgarî Ücret Tarifesi uyarınca lehe hükmedilecek vekâlet
ücretleri hakkında 26/9/2011 tarihli ve 659 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin
14 üncü maddesi uygulanır.
Yürürlük
MADDE 12 – (1) Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 13 – (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Sağlık Bakanı yürütür.
40
4.5. Sağlık Bakanlığının 2012/23 Sayılı Çalışan Güvenliğinin Sağlanması Genelgesi
Sağlık çalışanlarımızın güvenli ortamlarda ve yüksek motivasyonla çalış-
masının sağlanması Sağlıkta Dönüşüm Programımızın temel hedeflerindendir.
Bakanlığımızca bu çerçevede, sağlık çalışanlarının güvenliğine yönelik aşağıdaki
düzenlemeler yapılarak kurumlarımız talimatlandırılmıştı.
a) Tüm sağlık kurumlarında, hizmet alanlar ve sağlık çalışanları için güvenli
bir ortam sağlanması amacıyla yayımlanan “Hasta ve Çalışan Güvenliğinin Sağ-
lanmasına Dair Yönetmelik” doğrultusunda;
1)Çalışan güvenliği komitesinin kurulması,
2)Çalışan güvenliği programının hazırlanması,
3)Çalışanlara yönelik sağlık taramalarının yapılması,
4) Çalışanların kişisel koruyucu önlemleri almasının sağlanması,
5) Çalışanlara yönelik şiddetin önlenmesi için düzenleme yapılması,
6) Enfeksiyonların kontrolü ve önlenmesine yönelik program hazırlanması,
7) Beyaz Kod uygulamasına geçilmesi,
8) Çalışanlara, çalışan güvenliği konusunda eğitimlerin verilmesi.
b)Kurumlarımızda uygulamaya konulan “Hizmet Kalite Standartları” kapsamında çalışma ortamından kaynaklanan risklerin bertaraf edilmesi amacıyla şiddet
ve iletişim konularını da kapsayacak şekilde risk değerlendirmesi yapılarak gerekli
tedbirlerin alınması.
c)“Yataklı Sağlık Tesislerinde Acil Servis Hizmetlerinin Uygulama Usul ve
Esasları Hakkında Tebliğ” ile acil servisler başta olmak üzere riskli alanlarda gü-
venlik tedbirleri artırılarak, genel kolluk ve özel güvenlik personeliyle güvenlik
kamerası bulundurulmasının sağlanması.
Diğer taraftan şiddeti azaltmaya yönelik çalışmaların basın mensupları, ileti-
şim uzmanları, idareciler ve sağlık çalışanlarıyla birlikte değerlendirildiği sempozyum düzenleyerek ulusal düzeyde sürekliliği olan “Emeğe Saygı Şiddete Sıfır
Tolerans” kampanyasını başlatmıştık. Bu kampanya kapsamında vatandaşı bilgilendirmek ve toplumsal bilinç oluşturmak amacı ile çalışmalarımızı yürütmekteyiz. Ayrıca “hasta ve çalışan güvenliği sempozyumları” düzenleyerek sağlık çalı-
şanlarına eğitimler vermekteyiz.
Kişinin fiziksel ve psikolojik açıdan zarar görmesiyle sonuçlanan veya sonuçlanması muhtemel olan sözlü veya fiili hareketler olarak tanımlanan şiddet
olaylarının önlenmesi amacıyla, mevcut uygulamaların gözden geçirilmesi önem
taşımaktadır. Bu itibarla çalışan güvenliğinin sağlanmasında yöneticilerimize bü-
yük görev ve sorumluluk düşmekte olup aşağıdaki talimatlar hassasiyetle uygulanacaktır.
41
1)Beyaz Kod uygulaması;
a) “Beyaz Kod” uygulaması sorumlu başhekim yardımcısı vasıtasıyla yakından takip edilecek ve sistemin etkin şekilde yürümesi sağlanacaktır.
b) Görevli müdahale ekiplerinin olay yerine en kısa zamanda ulaşması sağlanacaktır.
c) Gerçekleşen olayların analizi yapılarak, ilgili sağlık kurumuna özgü tedbirler artırılacaktır.
2)Çalışan Hakları ve Güvenliği Birimi;
Hastane ile ağız ve diş sağlığı merkezlerinde bir başhekim yardımcısının
doğrudan takip edeceği “Çalışan Hakları ve Güvenliği Birimleri” kurulacaktır.
Bağlı birimlerdeki çalışan hakları ve güvenliğine ilişkin iş ve işlemlerini yürütmek
üzere halk sağlığı müdürlükleri ile il sağlık müdürlüklerinde de bir müdür yardımcısının doğrudan takibinde aynı birimler kurulacaktır.
a) Bu birim tüm sağlık çalışanlarının kolay ulaşabileceği bir yerde olacaktır.
Gerekli ekipman (dış hatta açık telefon, faks, internet bağlantılı bilgisayar ve uygun görüşme ortamı) temin edilecektir.
b) Birimde tercihen sosyal hizmet uzmanı, psikolog veya halkla ilişkiler uzmanı sekretarya olarak görevlendirilecek ve yeterli sayıda personel bulundurulacaktır.
c) Birim, çalışanların çalışan hakları ve güvenliğine yönelik talep ve şikâyetlerini kabul edecek, bu başvuruları değerlendirerek raporlayacak, gerekli düzeltici/
önleyici faaliyetlerin başlatılmasını sağlayarak talep sahibine geri bildirimde bulunacaktır.
d) Birim, çalışan hakları ve güvenliğine yönelik uygulamaları yakından takip
edecek olup aylık olarak başhekimliğe rapor sunacaktır.
3) Risk değerlendirmesi ve güvenlik tedbirleri;
a) Sağlık kurumları şiddet bakımından risk değerlendirmelerini yeniden yapacak ve riskin yüksek olduğu bölümlerde hizmet süreçleri yeniden gözden geçirilecek ve ilgili bölümdeki sağlık çalışanı sayısı yeterli hale getirilecektir. Fiziki
alanlar nitelik ve iyi çalışma şartları açısından gerekirse yeniden düzenlenecektir.
b) Acil servis, yoğun bakım ve ameliyathane gibi şiddet riskinin yüksek olduğu bölümlerin bekleme alanlarında gerekirse sayıları artırılarak yeterli güvenlik
elemanı bulundurulacaktır.
42
c) Hasta mahremiyeti dikkate alınmak şartıyla, kurumların tüm alanlarını
gözetleyebilecek şekilde güvenlik kameraları yerleştirilecek ve kamera görüntüleri
sürekli takip edilecektir. Şüpheli durumlara ve kişilere bu konuda eğitilmiş özel
güvenlik elemanları anında müdahale edecektir.
d) İletişim becerileri ve sorunlu hasta/hasta yakınlarını tanıma-çatışma yönetimi konularında eğitim almış kişiler, bekleme alanlarında görevlendirilecek ve
“sorun çözücü” olarak çalışmaları temin edilecektir.
e) Fiziki mekanlar 24 saat boyunca yeterli düzeyde aydınlatılacak ve havalandırılacaktır.
f) Personelin alternatif çıkış yolları oluşturulacaktır.
4) Çalışanların eğitimi;
a) Başta güvenlik görevlileri, 112 ve acil çalışanları olmak üzere çalışanlara
iletişim becerileri, öfke kontrolü ve özellikle öfkeli hasta ve hasta yakınıyla ileti-
şim konularında eğitim verilecektir.
b) Sağlık çalışanlarına şiddet davranışına karşı tedbir alma eğitimleri verilecektir.
5) Hasta ve hasta yakınlarının bilgilendirilmesi;
a) Hasta ve hasta yakınlarının ilk olarak nereye müracaat edecekleri, hangi
işlemler ve tedavinin yapılacağı, tetkik ve tahlillerin nerede yapılacağı, beklemeleri gerekiyorsa ne kadar süreyle bekleyecekleri gibi konularda bilgilendirme süreç-
leri gözden geçirilerek eksiklikler varsa tamamlanacaktır. Bu amaçla acil servisler
başta olmak üzere hastanın durumu ile ilgili hasta ve/veya hasta yakınlarını bilgilendirmek üzere “hasta bilgilendirme alanları” güçlendirilerek ve hangi durumlarda, ne sıklıkta ve kim tarafından bilgilendirme yapılacağı belirlenecektir.
b) Vatandaşı şiddete uğrayan sağlık personelinin hizmet vermekten çekilme
hakkının bulunduğu, böyle bir durumda hizmet alma sürecinin aksayabileceği
konusunda bilgilendirilecektir.
c) Vatandaş, sağlık çalışanına yönelik şiddet uygulayanların mutlaka yargılanacağı ve cezalandırılacağı konusunda (pano/afiş/broşürler gibi vasıtalarla) bilgilendirecektir.
43
6) Hizmetten çekilme;
Sağlık çalışanları, sağlık hizmeti sunumu esnasında şiddete uğraması halinde, acil verilmesi gereken hizmetler hariç olmak üzere hizmetten çekilme talebinde bulunabilir.
a) Hizmetten çekilme talebi, kurum tarafından belirlenen yöneticiye sözlü
veya yazılı olarak bildirilecektir.
b) Bildirim üzerine yetkili yönetici, olayı derhal değerlendirerek hizmetten
çekilme talebinin uygun olup olmadığı hakkında gecikmeksizin karar verecektir.
c) Yetkili yönetici, hizmetten çekilme talebini uygun bulduğu takdirde hastanın sağlık hizmeti almasına ve tedavisinin devamına yönelik tedbirleri güvenlik
tedbirleriyle birlikte alacaktır. Bu kapsamda ilgili hastanın sağlık hizmetini devam
ettirecek yeni sağlık çalışanını belirleyecek, kurum içerisinde bunun mümkün olmaması halinde hastanın hizmet alabileceği başka bir sağlık kurumuna sevkini ve
hizmet alımını sağlayacaktır. Bu süreç sırasında hastanın tedavisinin aksatılmamasına itina edilecektir.
7) Bildirim süreci ve hukuki yardım;
Sağlık çalışanlarına yönelik şiddet olaylarını takip etmek üzere “Bakanlık
Beyaz Kod Birimi” kurulmuş, 24 saat hizmet verecek “113” numaralı telefon ve
“www.beyazkod.saglik.gov.tr” internet sayfası oluşturulmuştur.
a) Kamu ve özel tüm sağlık kurum ve kuruluşlarında gerçekleşen şiddet olayları, yöneticiler tarafından derhal “113” numaralı telefonla Bakanlık Beyaz Kod
Birimine bildirilecek, eş zamanlı olarak ilgili kurumun hukuk birimine ve adli
mercilere intikal ettirilecektir. Kamu görevlilerine karşı işlenen şiddet olaylarının
takibi şikâyete bağlı olmadığından, ilgili personelin şikâyetinin olup olmadığına
bakılmaksızın yöneticiler olayı mutlaka adli mercilere intikal ettirecektir. Özel
sağlık kuruluşları da adli bildirim konusunda gerekli hassasiyeti gösterecektir.
b) Şiddete uğrayan sağlık çalışanı tarafından da “113” numaralı telefona doğ-
rudan bildirim yapılabilecektir.
c) Ayrıca yöneticiler, “www.beyazkod.saglik.gov.tr” adresinde bulunan “Beyaz Kod Bildirim Formu”nu dolduracaktır.
d) Bildirim üzerine Bakanlık Beyaz Kod Birimi, yöneticilere ve/veya ilgili
personele hukuki süreçle ilgili rehberlik yapacak, olayın adli makamlara intikal
ettirilip ettirilmediğini araştıracak ve şayet ettirilmemiş ise olayı derhal adli makamlara bildirecektir. Ayrıca şiddet olayının gerçekleştiği sağlık kurumunun hukuk birimine olayın bildirildiğini tespit ederek olayın takibini temin edecektir.
44
e) Hukuk birimleri, işlenen suçtan mağdur olan Bakanlık personeline veya
vefatı halinde kanuni mirasçılarına bir avukatın hukuki yardımını isteyip istemedi-
ğini soracak ve talep etmeleri halinde Bakanlık avukatlarınca ilgili personele
28/04/2012 tarihli ve 28277 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Sağlık Bakanlığı
Personeline Karşı İşlenen Suçlar Nedeniyle Yapılacak Hukuki Yardımın Usul ve
Esasları Hakkında Yönetmelik” çerçevesinde hukuki yardım yapılacaktır.
8) Diğer hususlar;
a) “Hasta ve Çalışan Güvenliğinin Sağlanmasına Dair Yönetmelik”in 7 ve 8
inci maddeleri, “Hastane Hizmet Kalite Standartları” çerçevesinde daha etkili şekilde uygulanmaya devam edilecektir.
b) İl sağlık müdürü konuyla doğrudan sorumlu bir sağlık müdür yardımcısı
ile birlikte kurumlarda çalışan güvenliği uygulamaları ve alınan tedbirleri aylık
periyotlarla izleyecek ve Bakanlığa rapor edecektir.
c)SABİM’e yapılan sağlık çalışanları hakkındaki şikayetler, başvuruların
ancak %4’ünü oluşturmaktadır. SABİM’e ve hasta hakları birimine yapılan sağlık
çalışanları hakkındaki şikâyetler öncelikle SABİM’den sorumlu il sağlık müdür
yardımcısı ve hasta haklarından sorumlu başhekim yardımcısı tarafından ön değerlendirmeye tabi tutulacak, genel ve soyut nitelikte olan, şikayet sahibinin adı ve
adresi belli olmayan veya personelin kusuru bulunmadığı açıkça görülen ihbar ve
şikayetler değerlendirmeye alınmayacaktır.
Genelgenin İlinizde bulunan tüm kamu, üniversite ve özel sağlık kurum ve
kuruluşlarına duyurulması ve uygulanmasının teminini, ayrıca Bakanlığımızca
çalışan güvenliğine ilişkin olarak yapılacak yeni düzenlemelerin titizlikle takibini
önemle rica ederim.
Bilgilerinize saygı ile sunulur.
45
4.6. Sağlık Bakanlığının 2016/3 Sayılı Hukuki Yardım ve
Beyaz Kod Uygulaması Genelgesi
663 sayılı KHK’nın 54 üncü maddesi "Bakanlık ve bağlı kuruluşlarında;
sağlık hizmeti sunumu sırasında veya bu görevlerden dolayı personele karşı işlenen suçlar sebebiyle ceza hukuku kapsamında yürütülmekte olan işlemler ve davalarda personelin talebi üzerine Bakanlık ve bağlı kuruluşlarınca hukuki yardım
yapılır. Bakanlık ve bağlı kuruluşları merkez ve taşra teşkilatı ile döner sermaye
teşkilatı kadrolarında bulunan hukuk birimi amirleri, hukuk müşavirleri ve avukatlar, ayrıca vekaletname ibraz etmeksizin ilgili personeli vekil sıfatı ile temsil eder.
Bu yardımın usul ve esasları Bakanlıkça belirlenir." şeklinde düzenlenmiş olup,
28/04/2012 tarihli ve 28277 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Sağlık Bakanlığı
Personeline Karşı işlenen Suçlar Nedeniyle Yapılacak Hukuki Yardımın Usul ve
Esasları Hakkında Yönetmelikte ise, Sağlık Bakanlığı ve bağlı kuru1uşlarınad
sağlık hizmeti sunumu sırasında veya bu görevlerinden dolayı personele karşı işlenen suçlar sebebiyle personelin veya kanuni mirasçılarının talebi üzerine Bakanlık
ve bağlı kuruluşlarınca yapılacak hukuki yardıma ilişkin usul ve esaslar belirlenmiştir.
Bu kapsamda Beyaz Kod Uygulamasına başlanılmış, sağlık çalışanlarına
yönelik şiddet olaylarını takip etmek üzere 7 gün 24 saat hizmet verecek şekilde
113 Beyaz Kod Çağrı Merkezi kurulmuş, "www.beyazkod.saglik.gov.tr" internet
adresi oluşturulmuştur.
Konunun önemine binaen yapılan kanuni düzenleme ile sağlık kurum ve
kuruluşlarında görev yapan personele karşı görevleri sırasında veya görevleri dolayısıyla işlenen kasten yaralama suçu, 4.12.2004 tarihli ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 100 üncü maddesinin üçüncü fıkrası kapsamında tutuklama
nedeni varsayılabilen suçlardan sayılmıştır.
Ayrıca özel sağlık kurum ve kuruluşlarında görev yapan personel de, bu
görevleriyle bağlantılı olarak kendilerine karşı işlenen suçlar bakımından Türk
Ceza Kanununun uygulanmasında kamu görevlisi sayılmaktadır.
46
27.03.2015 tarihli ve 6638 sayılı Kanunla, Polis Vazife ve Salahiyetleri
Kanununun 15 inci maddesine “Polis; müşteki, mağdur ve tanık ifadelerini talepleri halinde ikamet ettikleri yerlerde ve işyerlerinde alabilir.” hükmü eklenmiştir.
Sağlık personelinin ifade vermek üzere görev yerinden ayrılmasının sağlık hizmeti
sunumunu aksattığı ve dolayısıyla sağlık hizmetinden faydalanan vatandaşların
mağduriyetine sebep olunduğu bilinmektedir. Bu sebeple, sağlık personeline yönelik şiddet olayları sonrasında, talebi halinde mağdurun ifadesi görev yaptığı yerde
alınabilecektir.
Bakanlığımıza yapılan başvurulardan “Beyaz Kod” başvurusu ve hukuki
yardım konusunda yaşanması muhtemel tereddütleri gidermek, uygulamaya açıklık kazandırmak ve çalışanlarımızın bu hizmete erişimini kolaylaştırmak amacıyla
aşağıdaki açıklamaların yapılmasına lüzum görülmüştür.
1) Beyaz Kod başvurusu
a)Sağlık hizmeti sunumu sırasında veya bu görevlerinden dolayı personele karşı işlenen suçlar sebebiyle yapılacak vaka bildirimlerinde kamu veya özel
bütün sağlık kuruluşlarında gerçekleşen vakaların tamamı Beyaz Kod sistemine
bildirilecektir. Bu bildirimler aşağıda belirtilen yollardan biriyle yapılacaktır.
aa)http://www.beyazkod.saglik.gov.tr adresine giriş yapılarak,
ab)Telefonla 113 numaralı çağrı merkezi aranarak,
ac)Çalışan Hakları ve Güvenliği Birimine veya bu amaçla kurulmuş birime veya görevlendirilen personele müracaat edilerek.
2) Hukuki yardım yapılacak personelin kapsamı
a)Sağlık Bakanlığı ve bağlı kuruluşlarında hizmet sunan aşağıdaki personele hukuki yardımda bulunulacaktır.
aa)Kadrolu personel (memur),
ab)11/10/2011 tarihli ve 663 sayılı KHK eki (II) sayılı cetvelde belirtilen
pozisyonlarda istihdam edilen sözleşmeli personel,
ac)663 sayılı KHK’nın 52 nci maddesi çerçevesinde Bakanlık ve bağlı
kuruluşlarında gönüllü ve ücretsiz sağlık hizmeti verenler,
aç)657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun (4/B) maddesine göre istihdam edilen sözleşmeli personel,
ad)657 sayılı Kanunun 86 ncı maddesine göre açıktan vekil olarak atananlar,
ae)10/07/2003 tarihli ve 4924 sayılı Kanun’a tabi olarak görev yapan
sözleşmeli personel,
47
af)24/11/2004 tarihli ve 5258 sayılı Aile Hekimliği Kanunu kapsamında
görev yapanlar,
ag)07/05/1987 tarihli ve 3359 sayılı Sağlık Hizmetleri Temel Kanunun
Ek 1 inci maddesine göre sözleşme ile çalışan eğitim görevlileri,
ağ)3359 sayılı Kanun’un Ek 9 uncu maddesine göre, üniversiteler ile
birlikte kullanımdaki Sağlık Bakanlığı ve bağlı kuruluşlarına ait kurum
ve kuruluşlarda görev yapan üniversite personeli,
ah)Kadro ve pozisyonları diğer kamu kurum ve kuruluşlarında olup, Bakanlık ve bağlı kuruluşlarında görevlendirilen personel,
b)Söz konusu personelin hukuki yardım talepleri, suç, sağlık hizmeti sunumu sırasında veya bu görevlerinden dolayı işlenmiş ise karşılanabilecektir. Hizmetin sunumu veya göreviyle ilgili olmak kaydıyla, göreviyle
ilgili olmak kaydıyla, görev mahalli veya çalışma saati dışında gerçekle-
şen suçlar için de hukuki yardım verilecektir.
c)İl Beyaz Kod koordinatörlüğü, suçun mağduru olan personelin vefatı
halinde kanuni mirasçılarına, hukuki yardım isteyip istemediğini soracaktır. Talep etmeleri halinde, hukuki yardım yapılacaktır.
3)Hukuki yardım kapsamında bulunmayan kişiler ve durumlar
a)Aşağıda belirtilen kişiler ve/veya durumlar, Beyaz Kod kapsamında
değerlendirilmeyecektir.
aa)Hizmet satın alma yoluyla çalıştırılanlar.
ab)Stajyerler ve intörnler.
ac)Hizmet verme, hizmet alma ilişkisinden kaynaklanmayan sağlık çalı-
şanları arasında vuku bulan fiiller.
aç)Sağlık kuruluşunda çalışanlar arasında mevcut gücün ya da pozisyonun kötüye kullanılarak ve sistematik olarak psikolojik şiddet, baskı, kuşatma,
taciz, aşağılama, tehdit ve benzeri şekillerde tecelli eden mobbing (bezdirme, yıldırma) vakalarından kaynaklı fiiller.
ad)Personelin hizmet verdiği sırada yaşanmış olsa dahi, kişisel meselelerden kaynaklanan ve hizmetle ilişkisi kurulmayan fiiller.
ae)Hukuki yardım yapılacak personel kapsamında olanlardan görevi sona
eren veya erdirilenler.
af)Hukuki yardım talebinde bulunmakla birlikte, gerçekleşen olaya iliş-
kin gerekli bilgi ve belgeleri vermeyerek dava takibini imkansız kılanlar.
48
b)Özel bir vekil tayin etmesi durumunda, hukuki yardımdan faydalanana
ayrıca Beyaz Kod kapsamındaki hukuki yardımdan faydalanmaya devam edip
etmeyeceği sorulacaktır.
c)Kamu görevlisine karşı görevi nedeniyle işlenen suçlar, şikayete tabi
suçlardan olmadığından; şikayetten vazgeçilmesi veya kovuşturma aşamasında
davaya katılmak istenmediği yolunda beyan verilmesi durumunda, söz konusu
dava kamu davası olarak devam edecek olmakla birlikte, vekilin yetkisi asilin yetkisine bağlı olduğu cihetle şikayetinden vazgeçen veya davaya katılmak istemedi-
ğini beyan eden personelin/katılanın vekili olan avukatın da vekillik sıfatı ve takip
yetkisi kalmayacağından hukuki yardım verilemeyecektir.
4)113 Beyaz Kod Çağrı Merkezi
a)Hukuk Müşavirliği bünyesinde faaliyet gösteren Beyaz Kod çağrı merkezi, 7 gün 24 saat esasına göre hizmet verecektir. Bu kapsamda;
aa)Alo 113 Beyaz Kod telefon hattına gelen çağrıları karşılar.
ab)Telefon görüşmesine göre sağlık çalışanının yaşamış olduğu sözel
veya fiziksel şiddet başvurularının Beyaz Kod WEB sistemine kaydını gerçekleştirir.
ac)Arşiv ve kayıtların düzenli tutulmasını sağlar ve raporlamalarını yapar.
aç)Bakanlığın ilgili birimlerine aylık ve yıllık olarak toplam verileri gönderir.
b)Yapılan görüşmeler, ispat hukuku bakımından kayıt altına alınır.
5)Bakanlık ve bağlı kuruluşlarının sağlık kurum ve kuruluşlarında
Beyaz Kodun işleyişi
a)Hastane, ağız ve diş sağlığı merkezleri, il ambulans servisi başhekimlikleri ve Toplum Sağlığı Merkezlerinde bir başhekim yardımcısının başkanlığında
kurulmuş olan Çalışan Hakları ve Güvenliği Birimleri, Beyaz Kod kapsamında,
aşağıda iş ve işlemleri yürütecektir:
aa)Personelin şikayetçi olup olmadığına bakmaksızın, gerçekleşen bütün
şiddet olayları için sistem kaydı yapar. Bir olayda birden çok mağdur var ise, bu
kayıtların sistem üzerinden birleştirilmesini sağlar.
49
ab)Başvuruya ilişkin;
-şiddete maruz kalan kişi ve kişilerin doldurması gereken “olay tutanağı”,
-şiddet başvurusunda bulunan sağlık çalışanı tarafından doldurulması
gereken “hukuki yardım talep formu”,
-şiddete uğrayan sağlık çalışanının şikayetinin olup olmadığına bakılmaksızın, yöneticileri tarafından doldurulup imzalanan “ihbar dilekçesi”,
-şiddete maruz kalan sağlık çalışanına imzalatılan “kişisel veri paylaşım
bilgilendirme formu”,
ve olayı doğrulayan kanıtlar ve mevcut diğer bilgi ve belgeleri toplar ve
sisteme girilmesini sağlar.
ac)Bütün bilgi ve belgelerin asıllarını, bir sureti kendisinde kalacak şekilde 24 saat içerisinde il koordinatörlüğüne intikal ettirir. Sonradan elde edilen bilgi
belgelerde aynı usulle intikal ettirilir.
b)Çalışan hakları ve güvenliği birimi bulunan kurumlarda;
ba)Kurum yöneticisi, çalışan hakları ve güvenliği biriminden bir personel
ile güvenlik görevlilerinden oluşan Beyaz Kod müdahale ekibi oluşturulur.
bb)Acil durumlarda Beyaz Kod müdahale ekibine hızla haber verilmesini
ve ekibin olay yerine en kısa zamanda ulaşmasını sağlayan “1111” çağrı sistemi,
acil yardım butonu ve/veya benzeri Beyaz Kod çağrı sistemleri kurularak sistemden bir çağrı alındığında, müdahale ekibinin olay yerine en kısa zamanda ulaşması
sağlanır ve bu kapsamda tutulan tutanaklar çalışan hakları ve güvenliği birimine
intikal ettirilir.
c)5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 91 inci maddesinin dördüncü fıkrasında bir kısım suçlarda suçüstü halleriyle sınırlı olmak kaydıyla mülki
amirlerce belirlenecek kolluk amirleri tarafından şüpheli hakkında yirmi dört saate
kadar gözaltına alınma kararı verilebileceği düzenlenmiştir. Bu suçlardan, kasten
öldürme, kasten yaralama ve cinsel saldırı suçları Beyaz Kod kapsamındadır. Bu
suçlardan gözaltı kararı verilebilmesi suçüstü şartına bağlandığı cihetle bu durumlarda suçüstü olayının tespiti ehemmiyet arz etmektedir. Suçüstü; işlenmekte olan
veya henüz işlenmiş olan fiil ile fiilin işlenmesinden hemen sonra takip edilerek
yakalanan kişinin işlediği veya fiilin pek az önce işlendiğini gösteren eşya veya
delille kişinin yakalanması halidir. Kişiye suç işlerken rastlanması veya suçüstü
işlenen bir fiilden dolayı izlenen kişinin kaçması olasılığının bulunması ve hemen
kimliğini belirleme olanağının bulunmaması halinde herkes tarafından geçici olarak yakalama yapılabilmesi anılan kanun gereğidir. Bu itibarla; sağlık çalışanına
karşı yukarıda belirtilen suçlardan birinin işlenmesi ve suçüstü şartlarının mevcudiyeti halinde gözaltı kararı verilebilmesini teminen şüphelinin yakalanması ve
hadisenin gecikmeksizin kolluk görevlilerine bildirilmesi gerekmektedir.
50
6)Üniversiteler ve özel sağlık kuruluşlarında Beyaz Kodun işleyişi
a)Beyaz Kod kapsamında personele karşı işlenen suçlarla etkin bir mücadele için ülkedeki tüm kamu ve özel sağlık kuruluşlarında meydana gelen vakaların tam ve zamanında bildirilmesi ve buna göre gerekli değerlendirmelerin yapılarak tedbirlerin alınması büyük önem arz etmektedir.
b)Üniversiteler ve özel sağlık kurum ve kuruluşlarında gerçekleşen olaylar da, yöneticiler tarafından geciktirilmeksizin 113 numaralı telefonla veya
www.beyazkod.saglik.gov.tr web adresi üzerinden Bakanlık Beyaz Kod sistemine
bildirilecektir.
c)Söz konusu sağlık kuruluşlarında da Beyaz Kod sistemine veri girişi
yapacak ve bildirimde bulunacak bir birim oluşturulacak ve/veya personel görevlendirmesi yapılacaktır.
ç)Bu birim ve/veya personel tarafından olay tutanağı, kişisel veri paylaşı-
mı bilgilendirme formu ve olayı doğrulayan diğer bilgi ve belgelerin Beyaz Kod
sistemine girişi sağlanacaktır. Aynı zamanda, keyfiyet ilgili adli ve idari mercilere
intikal ettirilecektir.
d)Yapılan kanuni düzenleme ile özel sağlık kurum ve kuruluşlarında gö-
rev yapan personel de, bu görevleriyle bağlantılı olarak kendilerine karşı işlenen
suçlar bakımından 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun uygulanmasında kamu gö-
revlisi sayılmıştır. Bunun neticesi olarak özel sağlık kuruluşlarında çalışanlara
karşı işlenen suçlar suçun nitelikli hali olarak değerlendirilerek verilecek cezada
artırım sağlanmıştır. Ayrıca, bu suçlar takibi şikayete bağlı olmaktan çıkarılarak
resen soruşturulur/kovuşturulur hale getirilmiştir. Dolayısıyla, özel sağlık kuruluş-
larında çalışan personele karşı işlenen Beyaz Kod kapsamındaki suçlar bakımından da mağdurun şikayetinin olup olmadığına bakılmaksızın, yöneticileri tarafından olayın adli mercilere intikali sağlanacaktır.
7)İl Beyaz Kod Koordinatörlüğü
a)Her ilde, İl Sağlık Müdürlüğü bünyesinde görev yapmak ve Beyaz Kod
kapsamında aşağıda belirtilen iş ve işlemleri yapmak üzere Beyaz Kod koordinatörlüğü kurulur.
b)İl sağlık müdürlüğü tarafından bir avukat, Beyaz Kod koordinatörü
olarak görevlendirilir. İhtiyaç halinde yeterli sayıda avukat da Beyaz Kod iş ve
işlemlerinde görevlendirilir.
c)İl Beyaz Kod Koordinatörlüğü için İl Sağlık Müdürlüğü bünyesinde
gerekli çalışma mekanı ve donanım (dış hatta açık telefon, faks, internet bağlantılı
bilgisayar, tarayıcı ve uygun görüşme ortamı) temin edilir.
51
ç)İl Beyaz Kod koordinatörü; yapılan başvuruları inceleyerek başvurunun
Beyaz Kod kapsamında olup olmadığını değerlendirir. Beyaz Kod kapsamında
olan başvurulara ilişkin bilgi ve belgeleri savcılığa intikal ettirir ve işlenen suçtan
mağdur olan personele veya vefatı halinde kanuni mirasçılarına, ilgili mevzuatı
çerçevesinde hukuki yardımda bulunur. Bu yardımla ilgili gerekli bilgilerin Beyaz
Kod sistemine girilmesini sağlar.
d)İl sağlık müdürü, İl Beyaz Kod koordinatörü ile birlikte kurumlarda
Beyaz Kod sürecine ilişkin hususlarda yapılan çalışmaları izleyerek talep halinde
Bakanlığa rapor eder.
e)Beyaz Kod iş ve işlerinin yoğunluğuna göre Hukuk Müşavirliğince
belirlenecek illerde, Beyaz Kod başvurularını inceleyerek süreci takip etmek ve
gerekli durumlarda çalışan hakları ve güvenliği birimi veya personeli ile iletişime
geçerek gerekli bilgi ve dokümanları temin etmek üzere bağlı kuruluşların taşra
teşkilatı yöneticileri tarafından yeterli sayı ve nitelikte personel görevlendirilir. Bu
personel Beyaz Kod il koordinatörü sevk ve idaresinde görev yapar.
8)Diğer Hususlar;
a)İllerde Beyaz Koda ilişkin tereddüte düşülen hususlarda il Beyaz Kod
koordinatörlüğü koordinasyonunda, İl Sağlık Müdürü imzasıyla, Hukuk Müşavirliğinden mukteza tayini istenilecek ve Hukuk Müşavirliği muktezasına göre işlem
tesis edilecektir.
b)Hukuki yardımda bulunan personelden, bu yardım sebebiyle herhangi
bir masraf ve ücret talep edilmeyecektir.
c)Hukuki yardıma ilişkin harcamalar ile bu yardım neticesinde hükmolunan vekalet ücretlerinin takip ve tahsiline yönelik harcamalar döner sermaye büt-
çesinden karşılanacaktır.
Bilgilerini ve bu çerçevede gereğini rica ederim.
52
4.7. İlgili Diğer Mevzuat
Bakanlığımız ya da diğer kurum ve kuruluşlar tarafından hazırlanan; sağlık tesislerimizi ve personelimizi çalışan hakları ve gü-
venliği boyutuyla ilgilendiren ilgili diğer mevzuat aşağıda çıkarılmıştır.
Kanun
657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu
3359 Sayılı Sağlık Hizmetleri Temel Kanunu
6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu
2559 Sayılı Polis Vazife ve Salahiyet Kanunu
5188 Sayılı Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanun
Tüzük
Tıbbi Deontoloji Tüzüğü
Yönetmelik
Radyasyon Güvenliği Yönetmeliği
Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliği
Hasta Hakları Yönetmeliği
Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanunun Uygulanmasına
İlişkin Yönetmelik
Tebliğ
Yataklı Sağlık Tesislerinde Acil Servis Hizmetlerinin Uygulama Usul ve Esasları Hakkında Tebliğ
Genelge
İşyerlerinde Psikolojik Tacizin (Mobbing) Önlenmesi konulu Başbakanlık Genelgesi (Resmi Gazete:19 Mart
2011/27879)
2014/32 Sayılı Hasta Hakları Uygulamaları Genelgesi
53
EK-1 OLAY TUTANAĞI
54
EK-2 BEYAZ KOD ÖN BİLGİLENDİRME FORMU
55
56
57
EK-3 HUKUKİ YARDIM TALEP FORMU
58
EK-4 İHBAR FORMU
59
EK-5 KİŞİSEL VERİ PAYLAŞIMI BİLGİLENDİRME
FORMU
60
EK-6 TEBLİGATIN VEKİLE YAPILMASI FORMU
61
FORM 1-Çalışan Hakları ve Güvenliği Birimi Psikososyal
Destek Talep Formu
62
FORM 2-Çalışan Hakları ve Güvenliği Birimi Talep ve Öneri
Formu
63
FORM 3-TEBLİĞ TEBELLÜĞ BELGESİ
64
RESİM 1-VERİMLİLİK WEB UYGULAMASI GİRİŞ EKRANI
65
RESİM 2-VERİMLİLİK İSTATİSTİK MODÜLÜ

Üniversiteler Mahallesi, Dumlupınar Bulvarı 6001.
Cadde No:3 Çankaya / Ankara /TÜRKİYE
+90 312 565 0000
+90 312 565 0001
https://khgm.saglik.gov.tr
khgm.calisanhak@saglik.gov.tr